Ortaöğretim okullarında öğretmenlerin kararlara katılım

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Lise müdür ve öğretmenlerinin okul düzeyinde alınmakta olan kararlara katılmasına ilişkin beklentileri ve gerçek duruma ilişkin algılarını; bu beklenti ve algıların müdürlerin ve öğretmenlerin kişisel değişkeliklerine ve karar türlerine göre anlamlı farklılık gösterip göstermediklerinin saptanmasıdır. Araştırmada, bilgi toplama aracı olarak iki bölümden oluşan "Karara Katılma Anketi" kullanılmıştır. Lipham tarafından hazırlanan ve 20 karar konusunu içeren "Decision Involvement Analysis" anketi, Açıkgöz tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Açıkgöz, anketin orijinal biçiminde yer alan iki karar konusunu çıkarıp, beş karar konusu ekleyerek 23 karar konulu yeni bir "Karara Katılma Anketi" geliştirmiştir. Açıkgöz'ün kullandığı ankette bazı değişiklikler yapılarak ve dört yeni karar konusu eklenerek yeni bir "Karara Katılma Anketi" geliştirilmiştir. Geliştirilen anketin geçerlik ve güvenirliği; madde test analizi yapılıp, faktör yükleri hesaplanarak anket standartlaştırılmıştır. Standardize edilen anketin müdürlere yönelik olanının birinci bölümde müdürlerin kişisel değişkenlerini saptamaya yönelik sorular yer almıştır. İkinci bölümde, liselerle ilgili öğretimsel ve yönetimsel alanlara yönelik 27 karar konusu bu karar konularının karşısında, öğretmenlerin karar konularına katılımına ilişkin müdür beklentilerini ve öğretmenlerin karar konularındaki yeterliklerine ilişkin müdür algılarını saptamaya yönelik iki soru ve bu iki sorunun her birinin altında Hiç (1), Çok Az (2), Biraz (3), Çok (4) 134 seçeneklerini içeren dörtlü bir ölçek yer almıştır. Öğretmenlere yönelik anketin birinci bölümde, anketi yanıtlayan öğretmenlerin kişisel değişkenlerini saptamaya yönelik sorular yer almıştır. İkinci bölümde ise, öğretimsel ve yönetimsel alanlara yönelik 27 karar konusu; bu karar konularının karşısında, Öğretmenlerin kararlara katılma durumlarına, isteklerine, karar konularına duydukları ilgilerine ve karar konularındaki yeterliliklerine ilişkin algılarını saptaya yönelik dört soru ve bu dört sorunun her birinin altında Hiç (1), Çok Az (2), Biraz (3), Çok (4) seçeneklerini içeren dörtlü bir ölçek yer almıştır. Malatya ili şehir merkezindeki ve en az iki lisesi bulunan ilçelerin merkezlerindeki liselerde (55 lise) görev yapan müdür ve öğretmenler araştırmanın evrenini oluşturmuştur. Örnekleme 50 lise alınmıştır. Bu liselerde görev yapan 39 müdürün ve 519 öğretmenin anketi işleme konmuştur. Verilerin çözümlemesinde istatistiksel işlemlerden aritmetik ortalama, standart sapma, yüzde, t testi ve tek yönlü varyans analizi (F testi) kullanılmıştır. Araştırmada, aşağıdaki bulgular elde edilmiştir; 1.a) Müdürlerin, öğretmenlerin karar konularındaki yeterliklerine ilişkin beklentileri "biraz" ve "çok" seçenekleri arasında yer almaktadır. b) Müdürlerin, öğretmenlerin karar konularındaki yeterliklerine ilişkin algıları "biraz" seçeneğinin çevresinde toplanmıştır. c) Müdürler, Öğretmenlerin kararlara katılımını istedikleri (beklentileri) oranda onları karar konularında yeterli görmektedirler (algıları). 2.a) Müdürler, öğretmenlerin öğretimsel karar konularına katılmalarını yönetimsel karar konularına katılmalarından daha fazla istemektedirler. b) Müdürler, öğretmenlerin öğretimsel karar konularında, yönetimsel karar konularına göre daha fazla yeterli algılamaktadırlar. 135 3. Müdürlerin beklenti ve algıları bazı kişisel değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermektedir. 4.a) Öğretmenlerin karar konularına katılmalarına ilişkin algıları "Çok Az" seçeneğinin etrafında yoğunlaşmaktadır. b) Öğretmenlerin karar konularına katılma istekleri, ilgileri ve yeterliklerine ilişkin algıları "biraz" seçeneğinin etrafında yoğunlaşmaktadır. 5. Öğretmenlerin kararlara katılma durumu, katılma isteği, karar konularına duydukları ilgi ve karar konularındaki yeterlikleri boyutlarına ilişkin algıları birbirinden anlamlı farklılıklar göstermektedir. 6. a) Öğretmenlerin, öğretimsel ve yönetimsel alanlardaki kararlara katılma durumu, katılma isteği, karar konularına duydukları ilgi ve karar konularındaki yeterlikleri boyutlarına ilişkin algıları birbirinden anlamlı farklılıklar göstermektedir. b) Öğretmenlerin, kararlara katılma durumu, katılma isteği, karar konularına duydukları ilgi ve karar konularındaki yeterlikleri boyutlarına ilişkin algıları kişisel değişkenlikerinin bazılarına göre anlamlı farklılıklar göstermekt