Türklerin ve Anadolunun İslamlaşmasında Yesevi hareketi ve Ahmed Yesevi'nin etkisi

Abstract

Türklerin Anadolu'ya girişleri İslamiyet'ten önce V. ve VI. Yüzyılların başlarında başlamıştır. Ama o süreçte Anadolu'ya gelen Türkler millî kimliklerinden uzaklaştıklarından ve Hıristiyan bir takım inançlar benimsemişolduklarından kalıcı olamamışlardır. Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşması, İslam tarihinin dönüm noktası olan gelişmelerinden biri olarak tarihte yer almıştır. Sultan Alparslan'ın 1071 yılında Bizans'ı hezimete uğratarak Malazgirt Zaferi'ni kazanması, Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşması açısından bir dönüm noktası olmuştur. Lakin Anadolu'nun gerçek anlamda Türkleşmesi ve İslamlaşma süreci Selçuklu Devleti Dönemi'ne denk gelmektedir. Büyük Selçuklu Devleti, Horasan ve Irak'ı topraklarına kattıkdan sonra daha yeni Müslümanlığıkabul eden kalabalık Türkmen obaları, hayvanları için daha iyi imkân ve otlaklar bulmak maksadıyla Selçuklu topraklarına doğru göç etmişlerdir. Gerçek anlamda Türklerin Anadolu Sahnesine çıkışları ve İslamiyet ile tanışmaları ise Sultan Alparslan'ın Malazgirt zaferi ile olmuştur. Türk'lerin İslamlaşma sürecindekien büyük etkenler ise İslamlaştırma hareketleri olmuştur. Bu hareketler, İslam'ın özünü teşkil eden tasavvufi ekoller ile olmuştur. Bunların başında Horasan zühd ekolünün önemli simalarındanHoca Ahmed Yesevi ve Yesevilik haraketi gelmektedir. Türkistan'ın Sayram şehrinde doğan Hoca Ahmed Yesevi (1093/1166), Türk illerinde daha çok destani şahsiyetiyle yaşamış ve yücelmiş olsada bir takım tarihi kaynaklarda hakkında bilgiler bulmak mümkündür. Pîr-i Türkistan olarak bilinen Hoca Ahmed Yesevi hem yetiştirdiği öğrencileri hem uslubu hem de en önemli eseri olan Divan-ı Hikmet'i yazarken halkın anlayacağı sade bir uslup kullanması ve eserinin de Türkçe olması insanların İslam'ı tanımalarına yardımcı olmuş ve Türk'ler arasında İslamın kabul görmesi daha kolay olmuştur. Bizlerde çalışmamızda Yesevilik hareketi ve Hoca Ahmed Yesevi'nin Anadolu ve Türk'lerin İslamlaşmasındaki etkisini inceledik.

Turks' entry to Anatolia before Islam V and VIıt began in the early centuries. But the Turks who came to Anatolia in that period could not be permanent because they were distanced from their national identities and adopted Christian elements. It has taken place in history as one of the milestones in the history of Islam for the Turkification and Islamization of Anatolia. Sultan Alparslan's victory in Malazgirt by defeating Byzantium in 1071 was a turning point in terms of Turkification and Islamization of Anatolia. However, the realization of Turkification and Islamization of Anatolia coincided with the Seljuk State Period. After adding the Great Seljuk State to Khorasan and Iraq, the crowded Turkmen obas who accepted the new Islam migrated to the Seljuk lands in order to find better opportunities and pastures for their animals. The realization of the Turks in the Anatolian Stage and their acquaintance with Islam were Sultan Alparslan's victory in Malazgirt. The most important factors in the Islamization process were the Islamization movements. These Islamization movements have been with the mystical schools which are described as the essence of Islam. The first of these is the first Turkish Sufis Hoca Ahmet Yesevi and Yesevilik movement. Hoca Ahmet Yesevi (1093/1166), who was born in Sayram, Türkistan (1093/1166), lived and exalted in the Turkish provinces with a more epic personality, but it is possible to find information about some historical sources. Hoca Ahmed Yesevi, known as Pîr-i Türkistan, wrote both his disciples, his style and his most important work, Divan-ı Hikmet, in a simple style that the people would understand and his work in Turkish helped people to recognize Islam and accepted Islam among Turks. has been easier to see. In our study, we examined the Yesevi movement and the influence of Hoca Ahmet Yesevi on the Islamization of Anatolia and Turks.