Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde merkez yerel ilişkileri ve vesayet denetimi

Abstract

Türkiye, tarihsel süreçte farklı hükümet sistemi uygulamalarına sahne olmuş; 2017 yılında halk oylaması sonucunda başkanlık sisteminin asli özelliklerini bünyesinde barındıran Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçmiştir. Çalışmanın konusu, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde, merkez-yerel ilişkilerinin vesayet denetimi bakımından incelenmesidir. Bu doğrultuda, merkez-yerel ilişkileri; idari, hukuki, siyasi ve mali boyutlarıyla ele alınmış; hükümet sistemleri çerçevesinde merkez-yerel ilişkileri hem tarihsel açıdan hem de farklı ülke uygulamaları bakımından karşılaştırılarak analiz edilmiştir. Nitel araştırma yaklaşımına içerisinde dolaylı ve alıntısal araştırma yöntemine dayanan çalışma, durum çalışması araştırma deseni ve içerik analizi ile şekillendirilmiştir. Çalışmada; meclis tutanakları, yasal düzenlemeler, yürütme tarafından gerçekleştirilen düzenleyici işlemler ve kurumlar ile alana ilişkin akademik çalışmalar üzerinden birtakım bulgulara ulaşılmış ve değerlendirmeler yapılmıştır. Yeni sistemde doğrudan yerel yönetimlere ilişkin reform niteliğinde ve anayasa düzeyinde bir düzenleme gerçekleşmemekle birlikte normlar hiyerarşisinde daha alt kategoride yer alan düzenleyici işlem tipleriyle, yerel yönetim alanına ilişkin önemli düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Yeni sistemde, merkez-yerel ilişkileri bağlamında değerlendirildiğinde, yoğun vesayet denetiminin idari ve mali anlamda sürdüğü anlaşılmaktadır. Yerel yönetimlere ilişkin politika oluşturma sürecini merkeze taşıma potansiyeline sahip birtakım yasal-kurumsal düzenlemelerin varlığı söz konusudur. Bununla birlikte, hükümet sistemi değişikliğinin, merkez-yerel ilişkilerinin niteliğine etki eden faktörler arasında değerlendirilebilecek bir olgu olarak kabulüyle birlikte, tek belirleyici faktör olmadığı anlaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Merkezden Yönetim, Yerinden Yönetim, Merkezi Yönetim-Yerel Yönetim İlişkileri, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, İdari Vesayet, Yerel Özerklik

Turkey has witnessed different government systems applications during the historical process and as a result of the referandum held in 2017, it has switched to the Presidential Government System (PGS), which contains the essential features of the presidential system. The subject of the study is to examine the central-local relations in terms of guardianship control in the PGS. Accordingly, center-local relations; addressed in administrative, legal, political and financial dimensions. Central-local relations within the framework of government systems have been analyzed by comparing them both historically and in terms of different country practices. The study, which is based on indirect and citational research methods within the qualitative research approach, has been shaped by the case study research design and content analysis. In this study, substantial findings were reached and evaluations were made through the parliamentary minutes constitutional and legal regulations, regulatory transactions carried out by the executive, and academic papers related to the field. Even there is no reformative and constitutional-level regulations in the new system with regard to the local governments, by virtue of regulatory transactions located in lower level categories of hierarchy of norms, there has been considerable arrangements pertaining to the local governments. In the new system, once center-local relations are taken into consideration, it is grasped that intensive guardianship supervision continues in administrative and financial terms. There are some legal-institutional arrangements that have the potential to bring the policy making process for local governments to the center. However, it is understood that the change in the government system is not the only determining factor, as it can be considered among the factors affecting the center-local relations. Keywords: Central Government, Local Government, Relationships Between Central-Local Government, Presidential Government System, Administrative Tutelage, Local Autonomy