Tasavvuf ehline yöneltilen tenkitlerin değerlendirilmesi: İbn Teymiyye, mecmûu fetâvâ örneği

Abstract

İbn Teymiyye hem yaşadığı zaman itibari ile hem de yaşadığı yer itibari ile önemli bir konuma sahiptir. O'nun zamanına kadar İslâmî ilimlerin hepsi oluşmuş ve gelişimini tamamlamıştır. Kendisi de bu ilimleri tahsil etmiş ve bu ilimlerden istifade etmiştir. Bundan dolayı O'nun İslâm düşüncesinin gelişmesinde çok katkısı olduğu düşünülmektedir. Eserlerinde hiç çekinmeden doğru bildiği bilgiyi yazıp savunması ve verdiği fetvalarda kullandığı ağır uslübü onun hem lehine hem aleyhine konuşulmasına hatta kitaplar yazılmasına sebep olmuş, bazı gruplar onu fikirlerine dayanak olarak göstermişlerdir. Günümüzde İbn Teymiyye'yi fikirlerine dayanak göstererek tasavvufu şirkten ibaret bir ekol olduğunu söyleyenler vardır. Bu çalışmamızda İbn Teymiyye'nin Mecmûu fetâvâ eserinde tasavvuf ehline yönelttiği tenkitleri inceleyerek bu grubun İbn Teymiyye'yi kendilerine dayanak göstermelerinin tutarlı olup olmadığını tespit etmeye çalıştık. Bu tezimizin bir diğer amacı da tasavvufa yöneltilen eleştirilerin tasavvufun kendisinden mi yoksa tasavvuf ehli arasına karışmış olan farklı niyetli kimselerden vb. durumlardan mı kaynaklandığını tespit etmektir. Çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde kısaca tasavvufun oluşumu ve gelişiminden bahsettik. Ardından kısaca İbn Teymiyye'nin hayatını aktardık. İkinci bölümde İbn Teymiyye'nin Mecmûu fetâvâ eserinde tasavvuf ehline yönelttiği eleştirilerden birbirine içerik olarak yakın olanları tek başlık altına alarak inceledik. Her konunun sonunda "Değerlendirme" başlığı altında o konuya ait elde ettiğimiz neticeyi aktardık. Sonuç kısmında ise tasavvufu inkâr edenlerin İbn Teymiyye'yi dayanak göstermelerinin tutarlı olup olmadığı ve tasavvufa yöneltilen eleştirilerin asıl kaynağı hakkında araştırmamızın neticesini ifade etmeye çalıştık. Anahtar kelime: İbn Teymiyye, Mecmûu fetâvâ, tasavvuf, sûfî, tenkit.

İbn Teymiyye has a important placement because of the time and place he lived in. Until his time İslamic sciences have been settled and have been completed. He has aknowledged these sciences and has benefited from them. This is why it is thougth about him that he has put alot for İslamic sciences to advance. Him writing in his books what he knows thats wright and the strong language that he has used when writing his books has made good and bad thougths, and even made books get writen about him, some groups have made his thoughts a source for them selves. İn our days some people by using his thoughts are saying that Sufism is a shirk school. İn our study we tryed to identify if by researching the criticisms that İbn Teymiyye has oriented against the people of Sufism can this group be consistent or not by using İbn Teymiyye as a fulcrum to them selves. Another aim by writing this study is to identify if the criticisims are against Sufism or caused because of the people that have been entangled into the people of Sufism that have bad intentions. Our study consists one part. İn the first part we breifly have spoken about how Sufism has been formated and evoluted. After that we shortly added about İbn Teymiyyes life. Followed by this topic we defined the criticisms that are close togeather as topics in İbn Teymiyye's Mecmuu Fetâvâ book, against the Sufis under one title. And every topic we transfered the results that we came to about the topic under the title of "Evaluation". İn the end (result) part we tryed to explain if its wright for the deniers of Sufism to make İbn Teymiyye as a fulcrum and the results that we came upto in our researches about the actual sources that have been headed against Sufism. Key words: İbn Teymiyye, Mecmuu Fetâvâ, Sufism, Soofe Criticism