Dehli Türk Sultanlığı döneminde Bengal

Abstract

Asya kıtasının güneyinde coğrafi konumu itibariyle Hind coğrafyasının doğu kapısını teşkil eden Bengal, sayısız tarihi ve kültürel değere ev sahipliği yapmaktadır. Güney Asya'nın Bengal Körfeziyle daralan kısmında bir kapı niteliği gören Bengal, tarihi süreç boyunca Hindistan'a hükmeden idareciler için kimi zaman bir tehdit kimi zaman gelir kaynağı olarak görülmüştür. Bengal körfezine açılan limanları vasıtasıyla tarih boyunca ticari anlamda stratejik bir noktayı teşkil eden Bengal, sınırları içerisinde bulunan nehir ve akarsular sayesinde tarımsal açıdan da avantajlı bir bölgedir. Bulunduğu konum itibariyle Hindistan idarecilerinin sürekli ilgi odağı olan Bengal, çok sayıda kültür ve inancın ortak yaşayış alanı haline gelmiştir. Bu durum Bengal'de pekçok medeniyete ait dini ve kültürel çok sayıda sanatsal eserin günümüze kadar ulaşmasına imkân sağlamıştır. Bengal'de ilk kez siyasi anlamda bir İslam yönetimi, Dehli Sultanı Kutbeddin Aybeg'in izni ile Muhammed Bahtiyar Halaç tarafından tesis edilmiştir. Dehli Türk Sultanlığı'nın bir valiliği olarak yönetilen Bengal, Bahtiyar Halaç ile başlayan bu süreçten 1227'de Gıyaseddin İvaz Halac idaresinin son bulmasına kadar geçen yaklaşık yirmi yıllık dilimde, Lakhnauti Halaçları'nın idaresinde kalmıştır. Şemseddin İltutmuş'un Dehli tahtına oturması ile Bengal'de de şemsi meliklerinin valiliği başlamış ve bu dönem, Melik Tatar Han'ın ölümünün ardından Mugisuddin Tuğrul'un isyanı ile son bulmuştur. Dehli Tahtındaki Balaban ve ardından Halaçlar dönemi, Bengal valiliğinde yaklaşık elli yıl kendini hissettirmiştir. Gıyaseddin Tuğluk ile başlayan Dehli Türk Sultanlığındaki Tuğluk hâkimiyeti özellikle Gıyaseddin Tuğluk sonrası Muhammed bin Tuğluk ile sarsılırken, bu dönem Bengal'in Dehli'den uzaklaşmaya ve bağımsızlık yoluna girdiği dönemi başlatmıştır. Nitekim 1339'da Fahreddin Mübarek Şah ile başlayan Bengal'deki yaklaşık beş yıllık bağımsızlık mücadelesi Hacı İlyas'ın süreci başarılı bir şekilde yönetmesinin ardından Hindu Racaların himayesi altına girmesi ile neticelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Asya, Hindistan, Dehli, Bengal

In terms of geographical location, Bengal is a region in the eastern part of Indian subcontinent of South Asia where includes numerous historical and cultural riches. Bengal is located at the tapering part of South Asia's Bay of Bengal and during the history, the region was seen as both a threat and a source of income by the rulers who governed India. Bengal has been seen as a strategic region not only due to its shipping lanes and the ports at the Bay of Bengal in terms of trading during the history but also the rivers and the streams within the region provide many agricultural advantages. Due to its geographical location, Bengal attracts rulers' attention in India permanently and it became a common place for various cultures and beliefs. These features of the region have enabled significant numbers of religious and cultural artworks, which belong to different civilizations to reach present day. Key Words: Asia, India, Dehli, Bengal For the first time, an Islamic governance in political meaning was constituted by Muhammad Bakhtiyar Khalji with the permission of Sultan Qutbuddin Aibak of Delhi. Bengal which was ruled as a governorship of the Delhi Sultanate governed by Nawabs of Lakhnauti for approximately twenty years that started with Bakhtiyar Khalji to end of Ghiyasuddin Iwaz Khalji administration in 1227. Semsi melik's governance in Bengal started when Shamsuddin Iltutmish ascended the throne and this period was ended by the rebellion of Mughisuddin Tughral after the death of Melik Tatar Khan. The period of Balaban of the Delhi throne and then Khaljis dominated the Bengal governorship for the nearly fifty years. Tughlaq dominance in the Delhi Turkish Sultanate, which was started by Ghiyasuddin Tughlaq, weakened with Muhammed bin Tughlaq administration, this period resulted with Bengali alienation from Delhi and consideration of independence. After approximately five years of independence struggle, which was started by Fakhruddin Mubarak Shah in 1339, Bengal entered under Hindu Raca's rule after the Shamsuddin Iliyas Shah's successful management of the process.