Dezavantajlı grupların eğitim öğretim hizmetlerinden yararlanma durumlarının paydaş görüşlerine göre incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, dezavantajlı öğrencilerin devam ettikleri okullarda eğitim öğretim hizmetlerinden yararlanma durumlarının okul paydaşlarının görüşlerine göre incelenmesidir. Araştırma karma yöntemle, karma yöntem desenlerinden keşfedici sıralı karma desenle gerçekleştirilmiştir. Birinci çalışmada okul yöneticileri, öğretmenler ve öğrenci velileri; ikinci çalışmada ortaokul öğrencileri katılımcı olarak yer almaktadır. İkinci çalışmanın evreninin bir boyutunu oluşturan geçici koruma statüsündeki ortaokul öğrencilerinin sayısı 2018-2019 eğitim öğretim yılı itibariyle 3044'tür. Okul sonrası çalışan öğrenciler için sayısal bir veri bulunmamaktadır. İkinci çalışmadaki örneklem 385 kişiden oluşmaktadır. Birinci çalışmada yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılmış, elde edilen veriler içerik analizi ve betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. İkinci çalışmada ise iki anket kullanılmış, verilerin analizinde aritmetik ortalama ve standart sapma gibi betimsel istatistiklerden yararlanılmıştır. Anket maddeleri normal dağılım göstermediğinden Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis gibi parametrik olmayan testler kullanılmıştır. Geçici koruma statüsündeki öğrencilerle ilgili olarak, kültürlerarası etkileşim ile toplumsal norm ve değerlerin öğrenimi olumlu etkiler; kültür farklılıkları, çatışma, iletişim problemleri, gruplaşma ve okulun işleyişinin yavaşlaması olumsuz etkiler olarak öne çıkmaktadır. Akademik destek, sosyal destek, dil desteği, maddi destek, aile desteği, psikolojik destek, mentör desteğiyle ilgili görüşler ifade edilmiştir. Dil sorunu, çatışma, hazırbulunuşluk, belirsizlik ve dışlanma sorunlarının yaşandığı ortaya çıkmıştır. Eşit katılım, karma sınıflar ve nitelikli eğitim gibi etkili uygulamalar dile getirilmiştir. Dil desteği, nitelikli eğitim, kaynaşma, belirsizlik, sosyopsikolojik destek ve temel eğitim yönünde beklentilerin olduğu belirlenmiştir. Okul sonrası çalışmanın ise öğrenciler üzerinde okula ilgisizlik, akademik başarısızlık, yorgunluk, devamsızlık, istenmeyen davranışlar ve kişisel bakım yetersizliği gibi olumsuz etkilerinin yanında meslek edinme, olgunlaşma ve koruma gibi olumlu etkileri ortaya çıkmıştır. Sosyal destek, maddi destek, tolerans ve etkinliklere katılım desteklerinin kısmen sağlandığı, akademik desteğin ise yeteri kadar sağlanamadığı belirlenmiştir. Olumsuz rol model, devamsızlık, yorgunluk, hayata erken atılma, çatışma, akademik başarısızlık gibi sorunlar; aile eğitimi, maddi destek, mesleki eğitim ve tam gün eğitim gibi öneriler belirlenmiştir. Okullarda bu öğrencilere yönelik genel olarak standart uygulamalar yapılırken, az da olsa yoğun iletişim ve maddi destekle ilgili uygulamaların yapıldığı ortaya çıkmıştır. Maddi destek, meslek edinme, aile eğitimi, nitelikli birey, programlı çalışma, yoğun iletişim, tam gün eğitim gibi beklentilerin olduğu belirlenmiştir. Geçici koruma statüsündeki öğrenciler ile okul sonrası çalışan öğrencilerin eğitim öğretim hizmetlerinden yararlanma düzeylerinin genel olarak orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca cinsiyet, sınıf düzeyi, kardeş sayısı, annenin eğitim durumu ve ailenin ortalama geliri gibi değişkenler açısından bazı anket maddelerinde anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Son olarak elde edilen bulgular ışığında geliştirilen önerilere yer verilmiştir.

The porpuse of this study is to determine the status of disadvantaged students' access to educational services in the schools they attend according to the opinions of the school stakeholders. The research has been carried out with a sequential exploratory mixed‐method design. In the first study school administrators, teachers and parents of students were chosen out as sample of the study. In the second study, secondary school students took part in as participants. Having constituted one dimension of the universe of the second study, the number of secondary school students, who have temporary protection status, is 3044 for 2018-2019 academic year. The sample of the second study consists of 385 people. In the first study, semi-structured interview forms were used, and the data were analyzed by content and descriptive analysis method. In the second study, two questionnaires were used, and descriptive statistics such as arithmetic mean and standard deviation were used in the analysis of the data. Non-parametric tests such as Mann-Whitney U and Kruskal-Wallis were used since the questionnaire items did not show normal distribution. It has been determined that students with temporary protection status not only have positive effects such as intercultural interaction and learning of social values on education and teaching services but also negative effects such as cultural differences, conflicts, communication problems, grouping and slowing school affairs. Opinions have been expressed on academic support, social support, language support, financial support, family support, psychological support, and mentor support. It has been stated that these students are facing language problems, conflict, readiness, uncertainty and exclusion problems at schools. Applications such as equal participation, mixed classes and qualified education have been recommended. It has been determined that there are expectations for language support, qualified education, socialization, uncertainty, social and psychological support and basic education. On the other hand, some opinions were expressed that working after school to help family living has no important effects on students' school achivement but has both positive and negative effects on their development. While occupation acquisition, maturation and protection have been regarded as beneficial effects of working after school for students; lack of interest in the school, academic failure, fatigue, absenteeism, undesirable behaviors and inadequate personal care have come to the fore within the scope of negative effects. To some degree social support, financial support, tolerance and participation in activities were provided but academic support was not provided adequately. While the problems experienced by these students are negative role models, absenteeism, fatigue, conflict, academic failure; family education, financial support, vocational education and full-time education are recommendations put foward as solutions facilitating problems faced by these students. While standard practices are generally carried out for these students at schools; it is revealed that there is few intensive communication and financial support applications. It has been expressed that there are some expectations such as financial support, profession acquisition, family education, qualified individuals, programmatic work, intensive communication, full-time education. It has been determined that the level of benefiting from education and training services for students with temporary protection status and students who work after school is generally at medium level. Significant differences were found in some questionnaire items in terms of variables such as gender, grade level, number of siblings, mother's education level and average income of the family, as well. Finally, based on the study findings some suggestions have been developed.