Eski Türkçenin dil özellikleri, 8. yüzyıldan 12. yüzyıl sonlarına dek devam etmiştir. Eski Türkçe döneminden, binlerce sayfalık hacimli bir külliyat günümüze kadar ulaşmıştır. Söz konusu bu verimler üzerine geçmişten günümüze sayısız araştırma yapılmıştır. Ne var ki bu çalışmaların arasında, ikilemeleri konu edinen çalışma sayısı istenilen düzeyde değildir. Özellikle, ikilemeler konusunda eski Türkçe dönemi eserlerinin tamamını kapsayan bir çalışma yoktur. Bu eksikliğin giderilmesi adına, yapılan bu çalışma, herhangi bir seçme yapılmaksızın, elde bulunan tüm eski Türkçe dönemi eserlerindeki ikilemelerin tespitini içermektedir. Envanterlerden ulaşılabilen eserlerin tamamının alınması, yapılan bu çalışmanın kapsam geçerliliğini sağlamıştır. Çalışmada, yalnızca tespitle yetinilmeyip aynı zamanda anlamsal bir tasnif yapılmıştır. Yapılan anlamsal tasnifin yanında, sözcük türü ve unsur sayısı açısından da ikilemelerin istatistiksel verilerine yer verilmiştir. İkilemelerin en önemli fonksiyonları, kullanıldığı dilin söz varlığı açısındandır. Bu nedenle, tespit edilen ikilemeler bağlam içerisindeki yerleriyle verilmiştir. İncelenen eserlerde görülen ikilemelerin geçtiği tüm örnekler değil, her eserden üçer kullanım aktarılmıştır. Böylelikle temsil edilebilirlik sağlanırken oluşacak gereksiz hacim önlenmiştir. Üzerinde çalışılan eserler, sözcük sözcük incelenmiş ve 4748 ikileme tespit edilmiştir. Eski Türkçe dönemi eserlerinde, eş anlamlı 2804; yakın anlamlı 1578; zıt anlamlı ise 366 ikileme bulunmuştur. İkilemelerden 3573'ü ad soylu sözcüklerden; 1175'i ise eylemlerden oluşmuştur. Tespit edilen ikilemelerin 4383'ü iki unsurdan; 278'i üç unsurdan; 80'i dört unsurdan; 7'si beş unsurdan; bir tanesi ise altı unsurdan oluşmuştur. Anahtar Sözcükler: İkilemeler, Eski Türk Yazıt ve El Yazmalarında İkilemeler, Eski Uygur ve Karahanlı Türkçesinde İkilemeler, Eski Türkçede İkilemeler, Söz Varlığı
The linguistic features of old Turkic continued from the 8th to the end of the 12th century. A corpus of thousands of pages from the old Turkic period has survived to the present day. Numerous studies have been conducted on these. However, among these studies, the number of studies dealing with hendiadys isn't at the desired level.from past to present. In especially, there are no studies on hendiadys covering all the works of the old Turkic period. In order to overcome this deficiency, this study includes the determination of the hendiadys in all the works of the old Turkic period without any selection. The receipt of all the works that can be accessed from the inventories provided the scope validity of this study. In the study, not only the determination was made, but also a semantic classification was made. Besides the semantic classification, the statistical data of the hendiadys in terms of word type and number of elements were included. The most important functions of the hendiadys are in term of vocabulary of the language in which it is used. Therefore, the identified hendiadys are given in their context. Not all examples of the hendiadys seen in the studied works, but three uses from each work have been transferred. Thus, not only representativeness achieved but also unnecessary volume were prevented. The works studied were examined word by word and 4748 hendiadys were determined. In the works of the old Turkic period, the synonym 2804; the homonym 1578; antonym was 366 hendiadyoin were found. 3573 of the hendiadys are of noun; 1175 were composed of verbs. Of the identified hendiadys, 4383 consisted of them two elements; 278 of them three elements; 80 of them four elements; 7 of them five elements; one is composed of six elements. Keywords: Reduplication duals / hendiadys, Hendiadys in Old Turkic Inscriptions and Manuscripts, Hendiadys in Old Uighur and Karakhanid Turkish, Hendiadys in Old Turkic, Vocabulary
