Her toplum kendine özgü değer ve normlar oluşturmuştur. Bireyler doğduğu toplumun birer üyesi olarak diğer üyelerle etkileşimleri sürecinde bu değer ve normları kazanırlar. Birey değerlerin bir kısmını genetik olarak aileden kazanırken geri kalanı da toplum içerisinde eğitim, iş ve sosyal yaşamındaki etkileşim sürecinde kazanır. Denetçi, birey olarak yaşadığı toplumun değerlerini ve normlarını toplumsal gruplarla etkileşimi sürecinde edinerek bu değerlerin etkisini denetim sürecinin her aşamasındaki tutum ve davranışlarında gösterir. İşletmelere ait mali tablolardaki bilgilerin doğruluk ve güvenilirliği, bu bilgileri çeşitli amaçlarla kullanacak olan tüm ilgili çıkar grupları için son derece önem taşımaktadır. Çıkar gruplarının bilgiye doğrudan ulaşamaması ve güvenilir bilgiye ulaşmadaki diğer zorluklar, bilgilerin güvenilirlik düzeyinin araştırılması ve onaylanmasını gerektirmektedir. Bağımsız denetim, mali tabloların Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığını ve mali tablolardaki bilgilerin gerçeği doğru ve dürüst olarak yansıtıp yansıtmadığını araştıran ve sonuçları raporlayan bir sistem olarak ortaya çıkmıştır. Sistemin etkin ve güvenilir olabilmesi ise, denetim hizmetinin kalitesine bağlıdır. Kaliteli bir denetim hizmeti ancak denetim faaliyetini gerçekleştiren denetçilerin yeterli teknik bilgi ve donanıma sahip olması, Genel Kabul Görmüş Denetim Standartlarına ve diğer yasal yükümlülüklere uygun denetim yapması ve meslek ahlak kurallarına uygun davranış sergilemesi ile mümkündür. Denetim kalitesi denetlenen firmanın muhasebe sistemindeki maddi hataların, yanlışlıkların, eksikliklerin veya düzensizliklerin ortaya çıkarılması ve gerçeğe uygun bir şekilde raporlanması olarak tanımlanır. Kaliteli bir denetim faaliyeti için her ne kadar Genel Kabul Görmüş Denetim standartlarına, meslek ahlak ilkelerine ve diğer yasal yükümlülüklere uygun hareket etmek zorunluluğu olsa da denetim faaliyetini gerçekleştiren denetçinin denetim sürecinin her aşamasındaki öznel yargısı denetim kalitesinin derecesini belirleyecek en önemli unsurdur. Özellikle belirlenen meslek ahlak ilkelerinin uygulanmasında da denetçi sahip olduğu değer yargılarını kullanacak ve meslek ahlak ilkelerinin uygulanması sürecinin önemini bu değer yargılarına göre ortaya koyacaktır. Çünkü denetçi denetim sürecinin her aşamasında sahip olduğu kültür ve değerlerle şekillenen tutum ve davranışlar sergileyecek ve sergilediği bu davranışlar sonucu elde ettiği bilgi ve belgelerle oluşturduğu yargısını denetim sonucu oluşturacağı raporunda açıklayacaktır. Bu çalışmanın amacı, denetçinin gerek kalıtımsal olarak aktarılan gerekse yaşadığı toplum ve çevreden kazandığı değer hükümleri hiyerarşisinin tespit edilmesi ve değer hükümlerinin denetim sürecindeki tutum ve davranışlarına etkisinin incelenmesi olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda YMM?lerin değer hükümleri hiyerarşisinde ilk üç sırada olan değerlerin ahlaki değer hükümleri siyasi ve sosyal değer hükümleri olduğu tespit edilmiştir. Değer hükümlerinin denetim sürecindeki davranışlarına etkisinin istatistikî olarak p< 0,01 ve p< 0,05 düzeylerinde anlamlı olmadığı, değer hükümlerinin denetim sürecinde denetçinin davranışlarına etkisinin sınırlı olduğu tespit edilmiştir. Ancak ahlaki değer hükümlerini değerler hiyerarşilerinin en üst sırasında gören YMM?lerin büyük çoğunluğunun denetim sürecindeki tutum ve davranışlarda genel olarak ahlaki davranışlara uygun hareket ettikleri tespit edilmiştir.
Every society has formed its own unique values and norms. Individuals gain values and norms in the process of interaction with other members of the community which they were born in. Individual gain some of the values from his/her family and others as a part of the social interaction in the process of education, business and social life. The auditor as an individual gains values and norms of the society in the process of the interaction of social groups and shows the effects of these values at attitudes and behaviors in auditing process. The accuracy and reliability of information in the financial statements of businesses is extremely important for interest groups who will use them for various purposes. Failing to reach information and other challenges to reach reliable information it is necessary to investigate and approve the reliability of information. Independent auditing has emerged as a system that whether financial statements drawn up in accordance with Generally Accepted Accounting Principle or not and researching and reporting the true and faith view of informations in financial statements. The effectiveness and reliability of system depend on the quality of audit services. A qualified auditing service is possible only the auditors have adequate technical information and qualification, make an audit according to Generally Accepted Auditing Standards and other legal obligations and to exhibit behaviours which are proper with professional moral principles. The quality of audition, defined as to expose and to report realistically, error in facts in accounting system, faults, deficiencies, or irregularities of the audited company's. Although an auditor has to obey Generally Accepted Accounting Principles, professional moral principles, and other legal obligations for a qualified auditing activities, the subjective judgment of auditor in auditing process the most important factor which will determine the auditing quality. Especially in the application of determined professional moral principles, auditor will use his/her own judgment values, and will present the importance of professional moral principles process up on to these values. Since the auditor will display attitudes and behaviors which are shaped by own culture and values in each stages, and with the help of information which are gained by these behaviors and with the documents he/she will explain own values in a report. The purpose of this study is to determine both auditor's values as well as transmitted hereditarily and with society and the environment and also determining the effects of these values in audit process. As a result Certified Public Accountants (CPS) first three values in the hierarchy of the provisions are moral, political and social values. The behavior of the audit process, the effect of the value-judgment of the statistical value of p <0.01 and p <0.05 levels was not significant, the value was found to be limited to the effect of the value-judgment of the behavior of the auditor during the audit process. However, the Certified Public Accountants' (CPS) moral worth seeing at the top of hierarchies of values, attitudes, and behavior, in the process of auditing the vast majority of attested generally act in accordance with ethical behaviors have been identified.
