360 derece performans değerlendirme sisteminin iş tatmini üzerine etkisi ve banka sektöründe bir uygulama

Abstract

İnsan kaynakları yönetiminin temel görevlerinden biri hiç kuşkusuz işletmede etkin bir performans değerlendirmesi yapılmasıdır. Performans, belirlenen standartlara göre bir işi yerine getirme düzeyi ya da belirli bir zaman kesiti içerisinde verilen görevi yerine getirmek suretiyle elde edilen sonuçlar şeklinde tanımlanabilir. Performans değerlendirmesi ise performansın ölçülmesindeki bir süreci ifade eder. Çalışanların belirlenen hedeflere ne derece ulaştığının bir ölçümü olarak tanımlanmaktadır. Performans değerlendirme yönetimin kararlarına temel teşkil eden hususların (ücret artışı, ödüllendirme, terfi, işten uzaklaştırma vs.) alınmasını sağlar. Bununla birlikte gelişim aracı olarak da (işgören eğitiminin planlaması, kariyer planlaması vs.) kullanılır. Performansın ölçümünün hangi yöntemle yapılacağı sorusu da işletmeler için önemlidir. Ölçümü tek kaynaktan yapan değerlendirme yöntemlerinin (geleneksel yöntemler olarak da bilinir) güvenirliliği konusunda tartışma devam etmektedir. Çalışan sayısında meydana gelen artışlar, matris ve proje tipi organizasyon yapılarındaki işgörenlerin birden fazla yöneticiyle beraber çalışması, gelişen teknolojilerde yöneticilerin bilgilerinin çalışanları değerlendirmede yetersiz kalması gibi faktörler çok kaynaklı performans değerlendirme yöntemlerinin kullanılmasını zorunlu kılmaktadır. Bu yöntemlerden biri de hiç kuşkusuz 360 derece performans değerlendirme yöntemidir. 360 derece performans değerlendirmesi; çalışanların sadece üstleri tarafından değil, yöneticilerin yanı sıra çalışma arkadaşları, astları, kendisi, müşteriler ile tedarikçiler tarafından değerlendirilmesi ve sonucunda geribildirim sağlanmasını ifade eder. İş tatmini ise çalışanın işine değer vermesi sonucu oluşan pozitif veya hoşnut olma halidir. Yapılan çalışmalar iş tatmininin performans üzerinde olumlu bir etkisi olduğu yönündedir. İş tatmini yüksek olan çalışanların aynı zamanda daha üretken oldukları saptanmıştır. 360 derece performans değerlendirme yönteminin geleneksel performans değerlendirmeye nazaran örgüt içinde daha çok benimsendiği, işgören tarafından olumlu yaklaşıldığı tezinden hareketle; çalışmamızda performans değerlendirme yöntemlerinin iş tatmini üzerinde etkisi incelenecektir. Konya il merkezinde banka çalışanlarına yaptığımız anket çalışması neticesinde: İş tatmini yüksek olanların aynı zamanda performanslarının yüksek olduğu, 360 derece performans değerlendirmesi uygulayan bankada çalışanların iş tatmininin, geleneksel yöntemleri uygulayan banka çalışanlarına nazaran yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, eğitim seviyeleri artıkça çalışanların iş tatmini seviyelerinin de arttığı görülmüştür.

Certainly, one of the main tasks of human resource management is making an effective performance appraisal in organization. Performance can be defined as the level of accomplishment of a job in determined standards or results provided by doing a job in determined time interval. On the other hand, performance appraisal is a process in performance evaluation. İt is defined as the evaluation of emplooyee?s success about getting at the determined target. Performance appraisal provides main decisions -wage progression, rewarding, promotion and dismiss etc.- for management decisions. İn addition, it is used as progressive tool -education and carrier planning etc. The question of which method to measure performance is also important for administrations. The argue about single source appraisal methods -it is known as traditional performance methods- reliability is stil going on. Also the factors like the increase of the number of workers, the workers who works with more than one manager in type of matrix and project organizations and insufficient of managers knowledge to evaluate workers performance are obligatory to use multi source performance measure methods. One of the methods is undouptedly 360 degree performance measure way. 360 degree performance appraisal is the statement of the evaluation of workers not only from superiors, but also evaluation from peers, subordinates, himself, and customers and finally to provide feedback. Job satisfaction is positive or pleased situation that is the result of employee esteem towards job. Studies show that job satisfaction has a positive effect on performance. İt is determined that more job satisfaction brings more productivity. In our study we search the effect of performance appraisal methods on job satisfation, because 360 degree performans appraisal method is welcomed by employees and more assumed than the traditional methods. The result of the inquiry on bank employees in central of Konya shows that; high level of job satisfied employees has high level of performance, job satisfaction of banks employees implementing 360 degree performance appraisal methods are higher than bank employees using traditional methods. In addition, inquiry shows us that when education level increases job satisfaction level also increases.