Sadrâ'ya göre ölüm sonrası hayat

Abstract

Bu tez, on yedinci yüzyılda İslam Felsefesine yeni bir ivme kazandıran Molla Sadrâ'nın ölüm sonrası hayata dair düşüncelerini konu almaktadır. Kendinden önceki gerek dini gerekse felsefi birikimden alabildiğine beslenen Molla Sadrâ bu düşünceler arasında güçlü ve cesur bir sentez kurar. Hikmet-i Müteâliye/Aşkın Hikmet adıyla sistemleştirdiği felsefesinin temelinde kendi icadı olan hareket-i cevherî teorisi vardır. Ölüm sonrası hayata ilişkin görüşlerini de bu teori üzerinden açıklayan Sadrâ, cismani meâd akli delillerle ispatlanamaz diyen Meşşaîlerin aksine İslam'ın meâd öğretisini aklî delillere dayandırarak açıklığa kavuşturur. Konunun kapsamı, tarihselliği ve Molla Sadrâ'nın kendinden önceki felsefi gelenekle kurduğu sağlam bağlantılar dikkate alınarak ele alınmıştır. Bu bağlamda İslam öncesi dinlerde, İslam dininin temel kaynağı Kur'ân'da, Antik Yunan düşüncesinde ve Molla Sadrâ öncesi İslam Felsefesi tarihinde ölüm sonrası hayat tasavvurları ana hatları ile verilmiştir. Son bölümde ise Molla Sadrâ'nın düşünceleri bizzat kendi eserlerinden yararlanılarak ayrıntılı bir biçimde işlenmiştir. Bu çalışmanın amacı, Molla Sadrâ'nın akıl ile nakli birleştiren perspektifinden şu sorulara cevap bulmaktır: Ölüm sonrasında bir hayat var mıdır? Dünya hayatı ile ölüm sonrası hayat arasında varoluş bakımında ne fark vardır? Yeniden diriliş bu organik bedenle mi olacak yoksa salt ruhani bir diriliş mi olacaktır? Cismânî meâd aklî delillerle ispatlanabilir mi? Nefsin mahiyeti ve bedenle ilişkisi nedir? Kabir hayatı var mıdır? Sırat Köprüsü nedir? Amel defterleri nasıl yazılır?

This thesis covers views of Mulla Sadra, who had significantly improved the Islamic philosophy at seventeenth century, on the life after the death. Being fed by both religious and philosophical background before him, Mulla Sadra establishes a strong and courageous synthesis among these ideas. The theory of "substantial motion" he invented constructs a basis for his philosophy systematized by the name "Transcendent Philosophy". Explaining his views on the life after-death through this theory, Sadra clarifies the Islamic resurrection theory through logical arguments despite the Peripatetics claiming that the corporeal resurrection cannot be proven through logical arguments. The scope of the issue has been handled by considering its historical aspects and the robust connections established by Mulla Sadra with philosophical tradition. In this context, descriptions of the life after-death in religions before Islam, in The Holy Koran which is the fundamental source of Islam, in the Antique Greek views and in the History of Islamic philosophy before Mulla Sadra, are outlined. In the last chapter, opinions of Mulla Sadra are studied in detail using his own works. This work aims to answer the following questions through the perspective of Mulla Sadra which combine the logic and the recounted. Is there a death after the life? What is the difference between the existing life and the life after-death in terms of existence? Will resurrection be through this organic body or be a pure spiritual? Can corporeal resurrection be proven by logical evidences? What is the nature of lower-self and its relation with the body? Is there a life in the grave? What is the "Sirat Bridge"? How the deed books are written?