Avrupa Birliğine uyum sürecinde Türkiye'de insan hakları mevzuatındaki değişim ve bunun uygulamaya yansıması

Abstract

Tarihsel ve felsefi temelleri bakımından insan hakları kavramı statik değil dinamik bir yapıya sahiptir. Tarihsel gelişmelere ve ihtiyaçlara bağlı olarak yeni haklar ortaya çıkmaktadır. Bu haklar devredilmez ve vazgeçilmez olup bir bütünlük içersindedir, hiyerarşik olarak birbirine üstünlükleri yoktur. Hakların korunması ve uygulanmasını sağlamak amacıyla yürürlükte olan pozitif hukuk kurallarını ifade eden mevzuat da bir çok düzenlemeler vardır. Bu düzenlemeler sayesinde hakların uygulanması sağlanır. Türkiye Avrupa Birliğine uyum sürecinde olan bir ülkedir. Avrupa Birliğine üyelik kriterlerinin önemli aşamalarından biri de insan haklarının korunmasının sağlanmasıdır. Bu nedenle insan hakları ile ilgili mevzuatta Avrupa Birliği kriterlerine uyumun sağlanması amacı ile bir çok düzenleme yapılmıştır. Bu düzenlemelere AİHM kararları, Avrupa Birliği ilerleme raporları gibi belgeler yön vermiştir. Türkiye'de insan hakları ihlalleri özellikle 1990'lı yıllarda terör olayları nedeni ile üst düzeye çıkmıştır. 1990'lı yılların sonlarına doğru Avrupa Birliğine aday üye ülke sıfatı kazanılması ile birlikte mevzuatta meydana gelen değişimin uygulamaya yansıması ve benimsenmesi, istenilen sürede yani hemen olmamaktadır. Bunun nedeni birey odaklı yönetim yerine devleti koruma odaklı yönetim, hakim ve Cumhuriyet savcılarının özgürlükçü düşünce yerine devletin bekçisi olma zihniyetini sürdürmeleri ve kararlara bunu yansıtmaları, toplumun değişime bakış açısı gibi nedenlerden dolayı mevzuattaki değişimin uygulamaya yansımasında sorunlar yaşanmaktadır. Bu çalışmada bu sorunların ortaya çıkışı ve nasıl giderilebileceği üzerinde durulmuş olup özellikle kamu görevlileri başta olma üzere toplumun tüm kesiminde bir zihniyet değişiminin gerekli olduğuna vurgu yapılmıştır.

In terms of the historical and philosophical foundations, the concept on human rights is not a static, but it is a dynamic structure. New rights have been arised depending on the needs and historical developments recently. These rights are inalienable and indispensable integrity, and also hierarchically has no superiority over each other. There are many regulations on the legislation expressing the rules of positive law in force in order to ensure the implementation of and protection of rights. Thanks to this regulations, enforcing rights is ensured. Turkey is a country being in the process of harmonization with the European Union. One of the important criteria of stages for membership in the European Union is to ensure the protection of human rights. Therefore, many arrangements have been made in legislation related to human rights with the aim of ensuring compliance criteria of the European Union. These regulations mentioned above have been directed by European Human Rights Court decisions as well as documents of the European Union progress report. Violations of human rights in Turkey, especially in the 1990s has risen to the top level due to terrorist incidents. Towards the end of the 1990, together with gaining statue of candidate state for European Union, adoption of and practical reflections of the changes in legislation cannot become in desired time, that is, immediately. Because of reasons as notion of the conservation-oriented management instead of individual-oriented management, judges and public prosecutors maintaining sense of being the guardian of the state rather than freedom of thought and their reflecting this mentality to decisions and society's perspective on change, problems are happening on reflection to application of changes in legislation. İn this study, it is emphasized on emerging of this problem and on how to remedy, and put emphasis that a change in mindset for all sectors of society, especially for the public officials is required.