Arkadaşlık becerisi psiko-eğitiminin 9-12 yaş arası öğrencilerin arkadaşlık niteliğine etkisi

Abstract

Bu araştırmanın iki temel amacı bulunmaktadır. Birincisi Asher ve Parker (1989) tarafından 3-6 sınıf öğrencilerinin arkadaşlık niteliklerini ölçmek için geliştirilmiş olan Friendship Quality Questionnaire (FQQ) Türkçe'ye uyarlamaktır. İkinci amacı ise arkadaşlık becerisi psiko-eğitiminin 9-12 yaş arası öğrencilerinin arkadaşlık niteliğine etkisini incelemektir. Araştırmanın örneklemini Malatya il merkez sınırları içerisinde yer alan toplam 1792 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmanın birinci aşaması olan Arkadaşlık Niteliği Ölçeği'nin (ANÖ) Türkçe'ye uyarlanma süreci için 1479 öğrenciye uygulama yapılmıştır. Araştırmanın ikinci aşaması olan arkadaşlık becerisi eğitiminin 9-12 yaş arası öğrencilerinin arkadaşlık niteliğine etkisinin incelenmesi için 27öğrenci ile deneysel işlem yürütülmüştür. Ölçeğin yapı geçerliğini belirlemek için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğin 33 maddeden ve orjinaldeki gibi altı faktörlü bir yapıdan oluştuğu saptanmıştır. Açımlayıcı faktör analizi ile elde edilen altı faktörlü modelin veriye uyumunun sağlanıp sağlanmadığını test etmek amacıyla doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Ayrıca ölçüt bağıntılı geçerlilik kapsamında literatürde yüksek nitelikli arkadaşlık ilişkilerine sahip olan öğrencilerin daha az yalnızlık yaşadıkları yönündeki ölçüt baz alınarak (Asher ve Parker, 1993) ANÖ'nin Çocuklar İçin Yalnızlık Ölçeği ile arasındaki korelasyon hesaplanmıştır. Elde edilen bulgular ANÖ ile Çocuklar İçin Yalnızlık Ölçeği arasındaki korelasyonunorta düzeyde negatif ve anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir (r=-0.486,p<.01).Ölçeğin nihai fomunda 33 madde yer almıştır. Ölçek altı alt faktörden oluşmaktadır. Bu altı faktör; "Sırları paylaşma/Kendini açma", "Çatışma ve İhanet", "Onaylama ve Destekleme", "Dostluk ve Eşliketme", "Yardım ve Rehberlik" ve "Güven" şeklindedir. Ölçekte her alt boyut, için iç tutarlık katsayısı olarak Cronbach alfa değerleri hesaplanmıştır. Bunun yanı sıra test tekrar test güvenirlik değerleri bir başka güvenirlik göstergesi olarak ayrıca hesaplanmıştır. Bu araştırmanın ikinci amacı, arkadaşlık becerisi psiko-eğitiminin 9-12 yaş arası öğrencilerinin arkadaşlık niteliğine etkisini incelemektir. Araştırmada 3x2'lik (deney, kontol ve plasebo grubu x ön test-son test) karışık desen kullanılmıştır. Bu amaçla 2014-2015 Eğitim-Öğretim yılı birinci döneminde Arkadaşlık Becerisi psiko-eğitim programına katılacakları belirlemek için Malatya ili Battalgazi ilçesindeki Türkiyem Ortaokulu'nun 5. ve 6. sınıflarına devam eden öğrencilere ANÖ uygulanmıştır. Ön test sonucunda psiko-eğitim programına katılım ölçütlerini karşılayan gönüllü 27 öğrenci (deney grubu=9, kontrol grubu=9, plasebo grubu=9) deney, kontrol ve plasebo gruplarına yansız olarak atanmıştır. Deney grubunda bulunan katılımcılara arkadaşlık niteliklerini yükseltmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen 11 oturumluk arkadaşlık becerisi psiko-eğitim programı, plasebo grubu ile verimli ders çalışma yöntem ve tekniklerine yönelik beş oturumluk bir grup rehberliği uygulaması yapılmıştır. Kontrol grubu ile de herhangi bir uygulama yapılmamıştır. İkifaktörlü ANOVA sonuçları arkadaşlık becerisi psiko-eğitim programının arkadaşlık niteliği üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Bu çalışmanın sonuçları arkadaşlık becerisi psiko-eğitim programının 9-12 yaşları arasındaki öğrencilerin arkadaşlık niteliklerini artırmada etkili bir yaklaşım olarak kullanılabileceğini göstermektedir.

This research has two main purposes. The first is to adapt the Friendship Quality Questionnaire (FQQ) to Turkish, which was developped by Asher and Parker (1989) to assess the quality of the friendship students between 3rd and 6th graders. The second is to examine the impact of the friendship skills psychoeducation on the friendship quality of the students between 9-12 years old. The sample of the research consisted of 1792 students, who were in the city centre of Malatya. The scale was conducted on 1479 students in order to adapt the friendship quality scale, which was the first part of the study, into Turkish. An experimental process was implemented with 27 students to examine the effect of friendship skills psychoeducation on the friendship quality of the students aged between 9-12 years. Exploratory and confirmatory factor analyses were conducted to determine the construct validity of the scale. As a result of exploratory factor analysis, it was detected that the scale was consisted of 33 items and a structure with six factor as in the original version. Confirmatory factor analysis was performed in order to test alignment of the data to the six-factor model obtained by the exploratory factor analysis. The correlation between FQQ and Loneliness Scale for Children's was calculated based on the criterion (Asher and Parker, 1993) showing in the literature regarding criterion related validity that the students having highly qualified friendship relation experienced less loneliness. The results obtained revealed that there was a moderately negative and significant relationship between the correlation of FQQ with the Children's Loneliness Scale (r = -0,486, p<.01). 33 items took place in the final form of the scale. Scale consist of six sub-dimensions. These six sub-dimensions are named as "Intimacy/Self Disclosure", "Conflict/Betrayal", "Validation/Support", "Companionship/Recreation", "Help Guidance" and "Trust". Cronbach's alpha coefficients of internal consistency were calculated for the each sub-dimensions of scale. In addition, test-retest reliability values were also calculated as an indication of reliability. The second aim of this study is to investigate the effect of the friendship skills psychoeducation upon the friendship quality of the students aged between 9-12 years. In this research, 3x2 (experiment, control and plasebo group x pre test post test) split plot design was used. For this purpose, during the first semestre of 2014-2015 School Year, the FQQ was administered to the students attending the 5th and 6th classes of Türkiyem Secondary School located in the Battalgazi district of Malatya province so as to determine those who would participate in the psychoeducation programme of Friendship Skills. 27 volunteer students, who met the criteria for the participation in the psychoeducation programme according to pretest results, were randomly assigned to the experiment, control and placebo groups (experiment = 9, control = 9, placebo = 9).An eleven-session psychoeducation programme of friendship skills developed by the researcher was applied in order to raise the quality of friendship of the participants in the experimental group, and a five-session group guidance application about efficient studying methods and techniques for the placebo group. Any applications weren't performed to the control group. Two-factor ANOVA results indicate that the psychoeducation programme of friendship skills has an influence on the quality of friendship. The results of this study suggest that the psychoeducation programme of friendship skills can be used as an effective approach to increase the friendship qualities of the students between the ages of 9-12.