Afetler genellikle önceden tahmin edilememekle birlikte önemli maddi ve manevi kayıplara neden olan olaylardır. Bu noktada afetlere hazır olunması, afetlerin yol açacağı zararların azaltılması açısından çok önemlidir. Afetlere hazır olabilmek için doğru bir planlama ve koordinasyon gerekmektedir. Bu çalışmada, deprem bölgesinde yer alan Elazığ ilinde deprem risk analizi yapılmıştır. Ayrıca deprem risk analizi göz önünde bulundurularak acil durum tesis yerlerinin seçimi ve bu tesislere atanacak olan mahallelerin belirlenmesine yönelik matematiksel bir model önerisi geliştirilmiştir. Çalışma Elazığ ili merkez mahallelerine yönelik gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın birinci aşamasında, bulanık TOPSIS yöntemi kullanılarak Elazığ ili Merkez mahallelerinin deprem risk katsayıları belirlenmiştir. Bu noktada öncelikle alanında uzmanlardan oluşan bir karar verici grup belirlenmiştir. Belirlenen karar verici grup ile birebir görüşmeler yürütülmüş ve bir bölgenin deprem riskini belirleyen kriterler tespit edilmiştir. Kriterler belirlendikten sonra ise Elazığ ili için deprem risk analizi bulanık TOPSIS yöntemi adımları uygulanarak tamamlanmıştır. Yapılan risk analizi çalışmasından sonra ise bu katsayılar kullanılarak acil durum yardım merkezlerinin yerlerinin seçimi yapılmıştır. Matematiksel modelde, öncelikle küme kapsama modeli ile kabul edilebilir kapsama mesafesi içerisinde kurulacak en az sayıda tesis belirlenmiştir. Küme kapsama modelinden sonra ise önerilen p-medyan modeli ile mahallelerin deprem risk katsayıları da göz önünde bulundurularak bir önceki modelde belirlenen tesislere mahallelerin atamaları yapılmıştır. Önerilen iki aşamalı matematiksel model beş farklı senaryo için çözülmüş ve elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır. Ayrıca açılacak olan tesislere atanan nüfus sayısı göz önünde bulundurularak tesislerin kapasitelerine yönelik bir değerlendirme yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Afetler, İnsani Lojistik, Deprem Risk Analizi, Bulanık TOPSIS, Küme Kapsama Problemi, P-Medyan Problemi
Disasters are generally unpredictable events that cause significant damages. Being prepared for disasters is very important in terms of reducing the damage caused by disasters. In order to be prepared for disasters, proper planning and coordination are required. In this study, an earthquake risk analysis was carried out in Elazig. In addition, considering the earthquake risk analysis, a mathematical model has been developed for the selection of emergency facility locations and the determination of the districts to be assigned to these facilities. In the first stage of the study, the earthquake risk coefficients of the central districts of Elazig were determined by using the fuzzy TOPSIS method. At this point, a decision-making group was determined. Interviews were conducted with the decision-making group and the criteria that determine the earthquake risk of a district have been determined. Then earthquake risk analysis for the province of Elazig was completed by applying the fuzzy TOPSIS method steps. After the risk analysis study, the locations of the emergency aid centers were selected by using these coefficients. In the mathematical model, the minimum number of facilities to be established is determined by the cluster coverage model. Then, with the proposed p-median model, the districts were assigned to the facilities determined in the previous model, taking into account the earthquake risk coefficients of the districts. The proposed two-stage mathematical model was solved for five different scenarios and the results were compared. In addition, an evaluation was made regarding the capacities of the facilities. Keywords: Disaster, Humanitarian Logisitcs, Earthquake Risk Analysis, Fuzzy TOPSIS, Cluster Coverage Problem, P-Median Problem
