Bu araştırmanın amacı, okul öncesi eğitim ortamlarında gözlemlenen çeşitli öğretmen uygulamalarının çocukların prososyal davranışlarıyla ilişkisini incelemektir. Araştırma, 2015–2016 eğitim öğretim yılında İstanbul ili Kağıthane ilçesinde bulunan ve 48-60 aylık çocuklara hizmet veren okullarda yürütülmüştür. Örneklem 11 okulda yer alan 30 öğretmenden oluşmaktadır. Öğretmenlerin sınıf içi uygulamaları araştırmacı tarafından gözlemlenmiş ve öğretmenlerden çocukların kendiliğinden ve öğretmen istediğinde prososyal davranışlar sergileme sıklıklarını değerlendirmeleri istenmiştir. Yapılan analizler sonucunda bir sınıfta yer alan çocukların kendiliğinden sergiledikleri prososyal davranış sıklığının öğretmenlerinin onların prososyal davranışlarını engelleme derecesine göre farklılık gösterdiği bulunmuştur. Prososyal davranışların engellendiği sınıflarda yer alan çocukların, bu tür davranışların hiç engellenmediği ya da nadiren engellendiği sınıflarda yer alan çocuklardan daha az sıklıkla prososyal davranış sergiledikleri gözlemlenmiştir. Diğer taraftan, çocukların öğretmen istediğinde sergiledikleri prososyal davranış sıklığının öğretmenlerinin onların prososyal davranışlarını engelleme derecesine göre farklılık göstermediği bulunmuştur. Son olarak, öğretmenlerin çocukların prososyal davranış gelişimini destekleyici uygulamalarının, sınıfta yer alan çocukların ne kendiliğinden ne de öğretmen istediğinde prososyal davranış sergileme sıklığı ile ilişkili olmadığı bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Okul öncesi eğitim, prososyal ve empatik davranış, ahlak gelişimi, öğretmen uygulamaları
The purpose of this study was to investigate the relationship between teacher practices and children's prosocial behavior in early childhood classroom environments. The study was conducted at schools serving 48 to 60-month-old children in Kağıthane, İstanbul at the academic year of 2015-2016. Sample consisted of 30 teachers at 11 public schools. Specific teacher practices were observed by the researcher and the frequency of children's engagement in prosocial behavior was rated by the teacher. The findings indicated that the frequency of prosocial behaviors that children in a class exhibited spontaneously differed according to the degree to which their teachers inhibited their prosocial behaviors. It was observed that children in classrooms where prosocial behaviors were prevented exhibited less prosocial behaviors than children in classrooms where such behavior was never prevented or rarely prevented. On the other hand, the frequency of prosocial behaviors that children in a class exhibited when their teachers told them to do it did not differ according to the degree to which their teachers prevented their prosocial behaviors. Finally, it was found that teachers' practices and behaviors that supported children's development of prosocial behavior were not related to neither the frequency of children's spontaneous nor instructed prosocial behaviors. Key words: Preschool education, prosocial and empatic behavior, moral education, teacher practices
