Bağımsızlık sonrası Türkmenistan'ın güvenlik ve dış politikasının temel paradigmaları

Abstract

Sovyetler Birliği'nin dağılmaya başlamasıyla birlikte, 1991'de birlikten ayrılarak bağımsızlığına kavuşan Türkmenistan, doğal enerji kaynakları bakımından zengin ve aynı zamanda stratejik öneme sahip bir ülkedir. Bu jeopolitik potansiyelle birlikte bağımsızlık sonrası henüz oturmamış ve zayıf olan politik yapı Türkmenistan'ı güvenli bir dış politika arayışına itmiş ve "Daimi Tarafsızlığı" benimsemiştir. Daimi Tarafsızlık statüsü, Türkmenistan'ın dış politikasının yasal mihenk taşıdır. Bu statü gereği Türkmenistan'ın dış politikası, barışçıl bir dış politika izleme, ekonomik ilişkileri geliştirme fakat askeri bloklardan uzak durma çabası içinde olmuştur. Bu durum "pozitif tarafsızlık statüsü" olarak adlandırılmaktadır. Türkmenistan ile bölge devletleri arasındaki ikili ilişkiler, bağımsızlık sonrası Saparmurat Niyazov döneminde 2006 yılına kadar sınırlı kalmıştır. 2007 yılında iktidara gelen Gurbanguly Berdimuhamedov kendi döneminde bu kısıtlamaları geliştirmeye çalıştı. Özellikle enerji ve ulaştırma alanında stratejik ortaklıkların kurulması bu ilişkilerin gelişmesine önemli katkı sağlamıştır. Bu bağlamda Türkmenistan'ın dış politikası, uluslararası kuruluşlar aracılığıyla özellikle ekonomik ve siyasi alanda gelişen ikili ve çok taraflı ilişkiler olarak özetlenebilir. Ulusal güvenlik açısından, Türkmenistan'ın pozitif tarafsızlık politikalarıyla uluslararası topluma bağlı olduğu açıktır.

Turkmenistan that earns independence from Russia after the disintegration of the Soviet Union has strategic importance because of its natural resources. But the flawed political structure has incited to seek reliable security and foreign policy and adopt "the permanent neutrality" status for its political system. Therefore the permanent neutrality status is the hallmark of the foreign policy of Turkmenistan. Requirement of this status, Turkmenistan tries to follow peacefully relationship and avoid from military blocs and international organizations by enhancement of economic and political bilateral relationship. So this policy is called "the positive neutrality status". Bilateral relations between Turkmenistan and regional states has been limited during the period of Saparmurat Niyazov after independence until 2006. Gurbanguly Berdimuhamedov, who came to power in 2007 tried to develop these restrictions in his time. Especially the establishment of strategic partnerships, about energy and transportation field has contributed significantly to the development of these relations. In this context, Turkmenistan's foreign policy may summarize as the developing bilateral and multilateral relations, especially in the economic and political field, through international organizations. In national security term, it's obviously clear that Turkmenistan depends on international community by positive neutrality politics.