Delhi Türk Sultanlığı döneminde Başkent Delhi ve çevresi

Abstract

Hindistan coğrafyasının kalbi konumunda olup Asya ve Çin Hindi toprakları arasında köprü görevi gören Delhi şehri, Yamunna nehri kenarında bulunmaktadır. İklimi ve bitki örtüsü ile Hindistan'ın yaşamaya en elverişli yeridir. Tarihin her döneminde önem arz ederek yerleşim birimi olmuştur. Milattan önce Yüeçiler'in Asya bozkırlarından Hindistan içlerine gelişleri, söz konusu coğrafyada ilk Türk izlerini teşkil etmektedir. Onları ilerleyen dönemlerde Sakalar, Kuşanlar, Partlar ve Akhunlar takip etmişlerdir. Fakat bu topluluklar Hindistan'da kalıcı bir devlet kuramamışlardır. İlk düzenli akınlar ise Gazneliler Devleti Hükümdarı Mahmud'un Hindistan'a yaptığı 17 sefer olmuştur. Gazneliler Devleti'ne son veren Gurlu Devleti Hükümdarı Muizzeddin Muhammed, Aybek'i Delhi ve çevresinde hâkimiyet kurması amacı ile görevlendirmesi üzerine Delhi Türk Sultanlığı'nın temelleri atılmıştır. Aybek'in, gulam olmasına rağmen hükümdarlık mertebesine kadar yükselerek Delhi ve çevresinde 1206 yılında bağımsızlığını ilan etmesi, Hindistan tarihinde dönüm noktası olmuştur. Hâkimiyetlerin hanedanlar üzerinden devam ettiği Delhi'de, kuruluş döneminde Muizzi Melikleri ve Şemsi Melikleri, yükseliş döneminde Balaban ve Kalaç Hanedanlığı ve yıkılış döneminde Tuğluk Hanedanlığı hâkimiyet sürmüştür. Delhi ve çevresinde 1206-1414 yılları arasında Türkler, Moğollar ile sürekli mücadele içinde olmuşlardır. Moğolların kadim istila anlayışı Delhi'ye her açıdan büyük zarar vermiştir. Delhi Sultanları kimi zaman kanlı mücadeleler kimi zaman ise politik açıdan bir anlaşma zemini sağlayarak Moğolları Delhi'den uzak tutmayı kendilerine amaçlamışlardır. Ancak Timur'un Delhi'ye yapmış olduğu sefer burada büyük yıkıma sebep olmuş ve Delhi Türk Sultanlığı dağılma dönemine girmiştir. Türkler, Delhi ve çevresinde yaptıkları mimari eserler ile silinmez izler bırakmasının yanında her kesimden insana hoşgörü ile yaklaşmaları, Moğol istilasından kaçanlara kucak açmaları, ilme ve bilime önem vermeleri açısından da Delhi'nin o dönem için refah seviyesi yüksek, güvenilir bir başkent olmasını sağlamıştır.

The city of Delhi, which is at the heart of the Indian geography and serves as a bridge between the lands of Asia and China, has been an important settlement in every period of history. The arrival of the Turks in Delhi and its environs is based on the arrival of the Yüeçhis from the Asian steppes before Christ. Sakas, Kushans, Parthians and Akhuns followed them in the following periods. But these communities could not establish a permanent state in India. The first regular raids were the 17 expeditions made by Mahmud, the ruler of the Ghaznavid State, to India. The foundations of the Delhi Turkish Sultanate were laid when Muizzeddin Muhammed, the ruler of the Gurlu State, who put an end to the Ghaznavid State, commissioned Aybek to establish dominance in and around Delhi. Despite being a gulam, Aybek's rise to the rank of ruler and his declaration of independence in Delhi and its surroundings in 1206 was a turning point in the history of India. The concept of sovereignty in Delhi is dynastic. During the establishment period, Muizzi and Şemsi Kings, Balaban and Kalaç Dynasties during the rise and Tuğluk Dynasty during the collapse period continued to dominate. Between the years 1206-1414 in and around Delhi, the Turks were in constant struggle with the Mongols. The understanding of the invasion of the Mongols caused great damage to Delhi in every aspect. The Sultans took it upon themselves to keep the Mongols away from Delhi, either through bloody struggles or through agreements. However, Timur's expedition to Delhi caused great destruction here and the Delhi Turkish Sultanate entered a period of disintegration. In addition to leaving indelible traces with the architectural works they built in and around Delhi, the Turks also made Delhi the most developed metropolitan city of the period in terms of approaching people from all walks of life with tolerance, embracing those fleeing the Mongol invasion and initiating scientific studies.