Câhız'ın öykücülüğü ve el-Buhalâ' adlı eserinin teknik ve tematik açıdan incelenmesi

Abstract

İnsanlar arasında iletişimi sağlayan unsurların başında dil gelmektedir. Kişi duygu ve düşüncelerini sade bir anlatımla değil de belli bir düzen ve estetik içeren anlatımla iletmek istediğinde edebiyat devreye girmektedir. Edebiyatın içinde hem nazım hem de nesir türleri bulunmaktadır. Nesrin en önemli örneklerinden biri de hikayedir. Hikayede duygu ve düşünceler daha serbest bir üslupla ifade edilmektedir. Arap edebiyatında hikaye örneği ilk dönemlerde görülmüş olsa da asıl parlak dönemini modern dönemde yaşamıştır. İlk dönemlerden Abbasiler döneminde yaşayan Câhız, hikaye türüne örnek teşkil edecek el-Buhalâ' adlı kitabını telif etmiştir. Bu kitapta cimri insanların, tutumlulukta aşırıya gidenlerin olaylarıyla dolu birçok hikaye bulunmaktadır. Çalışmamızda öncelikle edebi bir tür olan hikaye hakkında bilgi verilmiş ve daha sonra Câhız'ın yaşadığı dönem, hayatı ve edebi kişiliği ele alınmıştır. Bu iki bölümde klasik ve modern kaynaklardan yararlanılarak hem hikayenin temel özellikleri ve unsurları hem de Câhız ile ilgili bilgiler aktarılmıştır. Son olarak el-Buhalâ' isimli eserde bulunan hikayelerden seçilen hikayeler kısaca tanıtıldıktan ve özetlendikten sonra materyal, teknik/estetik ve muhteva unsurları ayrıntılarıyla incelenip ortaya konmuştur. Anahtar Kelimler: Arap Dili ve Belegatı, Arap Edebiyat Tarihi, Öykü, Câhız, el-Buhalâ'.

ABSTRACT Language is the factor among the factors that male communication available among people. When people want to transfer their emotions and thoughts in esthetic and neat way, not in a direct way, they apply to literature. In literature both verse and prose genres are found. Story is the most important sample of prose. In the story, feelings and thoughts are expressed in a freer style. Although the example of story in Arabic literature was seen in the early periods, it lived its brightest period in the Modern period. Câhiz, who lived in the Abbasid period from the first periods, wrote her book al-Buhalâ, which will set an example for the story genre. There are lots of stories about mean people and incidents of people who go to extremes in frugality in the book. In our study, first of all, information about the story, which is a literary genre, is given and then the period in which Câhiz lived, his life and literary personality are discussed. In these two sections, both the basic features and elements of the story and the information about Cahiz are conveyed by using classical and modern sources. Finally, after the stories selected from the stories in the work called al-Buhalâ were briefly introduced and summarized, the material, technical/aesthetic and content elements were examined and revealed in detail. Key Words: Arabic Language and Rhetoric, Arab Literature History, Story, Cahiz, al-Buhalâ,