Eleştirel düşünme becerisi öğretiminin ortaokul öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerine ve Türkçe dersine yönelik tutumlarına etkisi

Abstract

Araştırmada içerik temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine ve Türkçe dersine yönelik tutumlarına etkisini belirlemek amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda araştırmada, açıklayıcı sıralı desen kullanılmıştır. Açıklayıcı sıralı desenin doğası gereği araştırmada ilk aşamada nicel, ikinci aşamada nitel araştırma yaklaşımı benimsenmiştir. Nicel verilerin toplandığı birinci aşamada model olarak ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen, nitel veriler için ise fenomenoloji deseni tercih edilmiştir. Araştırmanın nicel veri toplama sürecine Muş ili Şeker Ortaokulu 5. sınıfında eğitim gören 25'i deney grubunda, 25'i kontrol grubunda olmak üzere ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenmiş 50 öğrenci dâhil edilmiştir. Nitel veri toplama sürecine ise amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklem yöntemi ile belirlenmiş 12 öğrenci dâhil edilmiştir. Araştırmada veri toplamak için "Eleştirel Düşünme Becerisi Başarı Testi", "Türkçe Dersine Yönelik Tutum Ölçeği" ve "Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu" kullanılmıştır. Araştırmanın nicel verileri parametrik testlerle analiz edilmiştir. Araştırmanın nitel verileri ise içerik analizi yolu ile çözümlenmiştir. Araştırmada içerik temelli eleştirel düşünme becerisi eğitimi öncesi öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri ile içerik temelli eleştirel düşünme becerisi eğitimi sonrası öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri arasında anlamlı bir farklılığın olduğu tespit edilmiştir. Belirlenen anlamlı farklılık, içerik temelli eleştirel düşünme becerisi eğitimlerinin öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri üzerinde etkili olduğu şeklinde değerlendirilmiştir. Araştırmada içerik temelli eleştirel düşünme becerisi öğretim programının, öğrencilerin eleştirel düşünme düzeylerini birçok yönden olumlu etkilediği belirlenmiştir. Bunlar; karar verme, farklı düşünme yetenekleri, belirtilen olaylarda olay örgüsünü kavrama, olaylardaki neden-sonuç ilişkisini ayırt etme, keşfetme ve keşfettiklerinden yola çıkarak değerlendirmeler yapma ve sonuca ulaşma yetilerinde pozitif değişimler yaşanması olarak sıralanmıştır. Anahtar Sözcükler: Eleştirel Düşünme, Eleştirel Düşünme Öğretimi, İçerik Temelli Eleştirel Düşünme Öğretimi, Eleştirel Düşünme Becerileri, Türkçe Dersine Yönelik Tutum.

In the research, it is aimed to determine the effect of content-based critical thinking teaching on students' critical thinking skills and their attitudes towards Turkish lesson. For this purpose, explanatory sequential design was used in the research. Due to the nature of the explanatory sequential design, a quantitative research approach was adopted in the first stage and a qualitative research approach in the second stage. In the first stage of collecting quantitative data, quasi-experimental design with pretest-posttest control group was preferred as a model, and phenomenology design was preferred for qualitative data. In the quantitative data collection process of the research, 50 students, 25 in the experimental group and 25 in the control group, who were studying in the 5th grade of Muş Şeker Secondary School, were determined by criterion sampling method. In the qualitative data collection process, 12 students who were determined by the maximum diversity sampling method, one of the purposive sampling methods, were included. "Critical Thinking Achievement Test", "Attitude Scale Towards Turkish Lesson" and "Semi-Structured Interview Form" were used to collect data in the research. The quantitative data of the study were analysed with parametric tests. Qualitative data of the research were analysed by content analysis. In the study, it was determined that there was a significant difference between the critical thinking skills of the students before the content-based critical thinking skills training and the critical thinking skills of the students after the content-based critical thinking skills training. The significant difference identified was evaluated as content-based critical thinking skills trainings were effective on students' critical thinking skills. In the study, it was determined that the content-based critical thinking skills curriculum affected students' critical thinking levels positively in many ways. These are listed as the ability to make decisions, to think differently, to comprehend the plot of the events, to distinguish the cause-effect relationship in the events, to explore and to make evaluations based on what they have discovered, and to experience positive changes in their ability to reach a conclusion. Keywords: Critical Thinking, Critical Thinking Teaching, Content-Based Critical Thinking Teaching, Critical Thinking Skills, Attitude Towards Turkish Lesson.