Malatya'daki Türk-İslam dönemi dinî mimari yapıları

Abstract

Malatya sahip olduğu özel konumu sebebiyle tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. İslam orduları 7. yy. da Malatya'yı Anadolu fetihleri için bir genel karargâh olarak kullanmışlar. Surları tamir ederek cami ve kışlalar inşa etmişlerdir. 11. yy. dan itibaren Türk akınlarıyla gelen Selçuklular Malatya'da önemli dini mimari ve vakıf eserleri meydana getirmişlerdir. Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında önemli yeri olan Malatya ve özellikle Battalgazi ilçesi dinî mimari yapılarıyla öne çıkmaktadır. Malatya'nın Türk İslam mimarisi içindeki konumu, mevcut mimari eserlerin nitelikleri, bizleri bu konu üzerinde araştırma yapmaya teşvik etmiştir. "Malatya'daki Türk-İslam Dönemi Dini Mimari Yapıları" konulu tez çalışmamızda Malatya merkez ve ilçelerinde bulunan dinî mimari eserleri çalışılmıştır. Malatya Vakıflar Bölge Müdürlüğü'ne kayıtlı; 39 cami ve mescit, 7 türbe, 1 namazgâh,1 şehitlik, 1 medrese incelenmiştir. Bu eserlerin plan şemaları, yapı malzemeleri, inşa teknikleri, kitabe metinleri ve tezyinatları değerlendirilerek, kapsamlı bir çalışma amaçlanmıştır. Çalışmamızda özellikle günümüz durumlarıyla fotoğrafları çekilerek tez çalışmamıza konulmuştur. Anahtar Sözcükler: Malatya, Dini Mimari, Türk İslam Dönemi, Süsleme, Yapı.

Due to its special location, Malatya has hosted many civilizations throughout history. Islamıc armies used Malatya as a general headquarters fort he Anatolian conquests in the 7th century. They repaired the walls and built mosques and barracks. The Seljuks, who came with Turkısh raids from the 11th century, created important religious architecture and foundation works in Malatya. Malatya and especially Battalgazi district, which has an important place in the Turkification and Islamization of Anatolia, stand out with their religious architectural structures. Malatya's position in Turkish-Islamic architecture and the qualities of existing architectural works encouraged us to research on this subject. In our thesis on "Religious Architectural Buildings of the Turkish-Islamic Period in Malatya", 39 mosques and masjids, 7 mausoleums, 1 prayer place,1 madrasah and 1 martyrdom registered to the Regional Directorate of Foundations in Malatya center and its districts were examined. A comprehensive study is aimed by evaluating the plan schemes, building materials, construction techniques, inscription texts and decorations of these works. In our study, especially with today's situations, photos were taken and included in our thesis. Keywords: Malatya, Religious Architecture, Turkish Islam Period, Ornament, Structure.