Erken cumhuriyet dönemi harf inkılabından önce yazılmış psikoloji kitaplarının eğitim programları ve genel öğretim ilkeleri bağlamında analizi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, Cumhuriyet Dönemi'nde harf inkılabından önce yazılmış İbrahim Alâeddin Gövsa'nın(İAG) "Çocuk Ruhu" ile Mustafa Şekip Tunç (MŞT)'un "Felsefe Dersleri-Ruhiyat" adlı psikoloji kitaplarını biçim, kapsam ve eğitim programının öge ve temelleri ile genel öğretim ilkeleri bağlamında incelemektir. Böylece, çağdaş eğitim programı ile psikoloji ve pedagoji disiplinlerinin tarihî gelişim seyri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bundan amaç, bugün okullarda sürdürülen formel eğitimde yaşanan sorunların kaynağına dair literatüre katkı sağlamaktır. Nitel paradigmaya uygun olarak kurgulanan çalışma, tarihî survey yöntemi ile yürütülmüştür. Çalışmanın verilerini seçilmiş iki kitabın taranması ile elde edilen yazılı belgeler oluşturmaktadır. Orijinal nüshası Osmanlı Türkçesi ve Arap alfabesi ile kaleme alınmış olan bu tarihî belgelerin çözümlenmesinde dokümanter analiz tekniğinden yararlanılmıştır. Analizlerde önce araştırmacı tarafından her iki kitabın orijinal nüshalarına ulaşılmış ve yine araştırmacı tarafından bu nüshalar üzerinden günümüz Türkçesine çeviri yapılmıştır. Biçimsel incelemede söz konusu kitaplar; yazar bilgileri, basım yılı, sayfa sayısı ve yapısı vb. daha çok fiziksel özellikleriyle analiz edilmiştir. Kapsam incelenmesinde ise bu kitaplarda geçen kavram, terim ve kuramlar, modern psikoloji ve pedagoji literatürü ile kıyaslanarak betimlenmiş ve yorumlanmıştır. Bu kavramların daha iyi anlaşılması için bahse konu kavram ve terimler tablolar hâlinde gösterilmiştir. Çalışmanın alt amaçları doğrultusunda yine her iki kitap kapsamı, çağdaş eğitim programının ögeleri, psikolojik ve tarihî temelleri ile öğretim süreci bağlamında irdelenmiştir. Öğretim süreci boyutunun çerçevelenmesinde genel öğretim ilkeleri esas alınmıştır. Bundan amaç, resmî otorite tarafından yazdırılmış olan bu psikoloji kitaplarının, çağdaş eğitim programının teorik ve pratik öncülleri olup olmadıkları ile müfredatın tarihî sürümü sayılıp sayılamayacağının ortaya konulmasıdır. Çalışmada, incelenen her iki kitabın da dönemin çok önemli düşünürleri ve devlet adamları vasıflarına sahip yazarlar tarafından kaleme alındığı ve bu itibarla her iki eserin de bilimsel niteliği haiz oldukları belirlenmiştir. İncelenen her iki kitap biçimsel olarak günümüzdeki ders kitaplarına karşılık gelmektedir. Hedef kitlesi öğrenciler, öğretmen adayları ve öğretmenler olan bu kitaplar; amaç, içindekiler, ana bölüm, alt bölüm veya başlıklar ile metin içerisinde şekil ve dipnot şeklindeki açıklamalar olmak üzere sistematik bir üslüpla kaleme alınmıştır. Oldukça zengin içeriğe sahip olan söz konusu iki kitabın kapsamı, genel hatlarıyla psikoloji kuram, kavram, terim ve bilgileri ile ilgili olsa da, bunlara felsefe, sosyoloji ve pedagoji ile ilişkilendirilerek yer verilmiştir. Çalışmada bu tarz, o dönemin akademik, edebî ve kültürel bir özelliği olarak değerlendirilmiştir. Kapsam olarak psikoloji, eğitim psikolojisi ve yer yer bilim tarihi ve metodolojisini çağrıştıran her iki kitap da bu zengin içeriğiyle günümüz psikoloji ve pedagoji disiplinlerinin gelişmesine ciddi katkı sağlamışladır. Eğitim programı ve öğretim süreci bağlamında irdelenen her iki kitabın da çağdaş eğitim programının genel amaç ve içerik ögelerini havi oldukları; programın tarihî ve psikolojik temellerini yansıttıkları ve bazı genel öğretim ilkelerini gözettikleri belirlenmiştir. Çalışmada bütün bunların neticesinde, gerek İAG'nın "Çocuk Ruhu" kitabı ve gerekse Mustafa Şekip Tunç'un "Felsefe Dersleri-Ruhiyat" kitabının, doğrudan çağdaş eğitim programını çağrıştırmaktan ziyade, "müfredat" veya "müfredatın öncülü" sayılabileceği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: "Çocuk Ruhu", "Felsefe Dersleri-Ruhiyat", Osmanlı'da psikoloji, İlm-i ruh, Eğitim programları, Genel öğretim ilkeleri, "İbrahim Alâeddin Gövsa", "Mustafa Şekip Tunç".

The main purpose of this research is to examine the psychology books of Ibrahim Alâeddin Govsa, such as About First Youth-Spirituality, Discipline-Studies and Child Spirit, and Mustafa Şekip Tunç's Philosophy Lessons-Spirituality, which were written before the alphabet revolution in the early Republican Period in terms of general teaching principles. Thus, the historical development course of the psychology and pedagogy disciplines with the modern curriculum has been tried to be revealed. The purpose of this is to contribute to the literature on the source of the problems experienced in formal education at schools today. The study, which was designed in accordance with the qualitative paradigm, was carried out with the historical survey method. The written documents which were obtained by scanning two selected books constitute the data of the study. Documentary analysis technique was used in the analysis of these historical documents, whose original copies were written in Ottoman Turkish and Arabic Alphabet. In the analyzes, primarily, the original copies of both books were obtained by the researcher, and transcribed into to Turkish by the researcher. In formal analysis, the books have mostly been analyzed by its physical properties such as author information, year of publication, page number and structure and so on. In the scope analysis, the concepts, terms and theories in these books are described and interpreted by comparing them with the modern psychology and pedagogy literature. In order to understand these concepts better, these concepts and terms are shown in tables. In line with the sub-objectives of the study, both books were examined in in terms of the scope of the contemporary education program, the psychological and historical foundations and the teaching process. General Teaching Principles were taken as basis in framing the teaching process dimension. The purpose is to reveal whether these psychology books, published by the official authority, are the theory and practical premises of the contemporary education program and whether they can be considered the historical version of the curriculum. In the study, it was determined that both books which were examined were written by authors who had the characteristics of very important thinkers and statesmen of the period, and that both works had scientific qualities accordingly. Both books examined are today's textbooks in form. These books, whose target audience is students, teacher candidates and teachers, have been written in a systematic style with explanations in the form of figures and footnotes in the text with the purpose, contents, chapter, subsection or titles. Although the scope of these two books, which are quite rich, is related to the theory, concept, term and knowledge of psychology in general terms, they are included in relation to philosophy, sociology and pedagogy. In the study, this style was evaluated as an academic, literary and cultural feature of that period. Both books, which recall psychology, educational psychology, and the history and methodology of earth science in scope, have contributed significantly to the development of today's psychology and pedagogy disciplines with their rich content. It was determined that both books, which are examined in the context of the curriculum and the teaching process, have the general purpose and content elements of the contemporary curriculum; they reflect the historical and psychological foundations of the program and they have some General Teaching Principles. As a result, both Ibrahim Alâeddin's About the Child Spirit and Mustafa Şekip Tunç's Philosophy Lessons-Spiritual books, rather than directly evoking the contemporary education program, they can be regarded as "the curriculum" or " precursor to the curriculum ". Keywords: Child Spirit, Philosophy Lessons-Spirituality, Psychology in Ottoman, Scientific Spirit, Curriculum, General Teaching Principles, Ibrahim Alâeddin Govsa, Mustafa Şekip Tunç. .