Müzik öğretmenlerinin iş doyumu ve mesleki tutum düzeyleri ile öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada; müzik öğretmenlerinin iş doyum ve mesleğe yönelik tutum düzeyleri ile öğrencilerin müzik dersine yönelik tutum düzeyleri devlet – özel okul bağlamında incelenmiştir. Ayrıca müzik öğretmenleriyle görüşmeler yapılarak hem devlet hem de özel okullarda müzik eğitimi sürecinde yaşanan sorunlar ve bu sorunların müzik öğretmenlerinin iş doyum ve tutum düzeylerini nasıl etkilediği tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma için; müzik öğretmenlerine yönelik olarak "Minnesota İş Doyum ölçeği", araştırmacı tarafından hazırlanmış olan "Müzik Öğretmenliği Mesleği Tutum Ölçeği" ve "Müzik Öğretmenliği Mesleği İçin Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu" uygulanmıştır. Öğrencilere yönelik olarak yine araştırmacı tarafından oluşturulan Müzik Dersi Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Müzik öğretmenlerine anket ve ölçeklerin uygulanması amacıyla Türkiye Cumhuriyeti Gelişmişlik İndeksinden (SEGE – 2017) her coğrafi bölgeden üç farklı gelişmişlik düzeyinde toplam 21 il seçilmiştir. Öğrencilerin müzik dersine yönelik tutumlarının tespit edilmesi için yine SEGE – 2017'ye göre hazırlanmış örneklem içinden 2'nci düzeyde gelişmiş 7 il belirlenmiştir. Nitel verilerin elde edilmesi amacıyla 29 müzik öğretmeninden çalışma grubu oluşturulmuştur. Devlet ve özel okullardan toplam 819 müzik öğretmenine ve 8'inci sınıflardan toplam 619 öğrenciye ulaşılmıştır. Araştırmada elde edilen nicel verilere t-testi ve Tek Yönlü ANOVA testi uygulanırken, devlet – özel okul karşılaştırmalarında İki Yönlü ANOVA testi uygulanmıştır. İş doyum ve tutum arasında ve öğrenci tutumu – öğretmen iş doyum ve tutum arasındaki ilişkinin belirlenmesi içinse Pearson Korelasyon Analizi yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen nitel verilere ise içerik analizi yapılarak temalar oluşturulmuş ve kodlanmıştır. Kodlanan veriler alt temalar altında gruplandırılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; devlet okullarında görev yapan müzik öğretmenlerinin iş doyum düzeylerinin özel okullarda görev yapan müzik öğretmenlerinin iş doyum düzeylerinden anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür. Mesleğe yönelik tutuma bakıldığında ise; meslek gelişimi ve ilgi boyutunun özel okullarda, mesleğe verilen önem boyutunun ise devlet okullarında görev yapan müzik öğretmenleri lehine farklılaştığı tespit edilmiştir. Cinsiyetin iş doyumunda ve tutumda anlamlı bir fark yaratmamasına rağmen, özel okullarda görevli kadın müzik öğretmenlerinin meslek gelişimi ve ilgi düzeylerinin daha anlamlı düzeyde yüksek olduğu belirlenmiştir. Meslekte kıdemli müzik öğretmenlerinin iş doyum düzeylerinin, genç müzik öğretmenlerinin tutum düzeylerinin anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür. Hizmet içi eğitim faaliyetlerine katılan müzik öğretmenlerinin iş doyum ve tutum düzeylerinde anlamlı bir fark yarattığı, özellikle özel okullarda görevli müzik öğretmenlerinin meslek gelişimine yönelik faaliyetlere yönelik tutumlarının yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin müzik dersine yönelik tutum düzeylerinin okul türüne göre farklılaşmadığı ama kız öğrencilerin müzik dersine yönelik tutum düzeylerinin anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Nitel boyutta elde edilen bulgulara göre; müzik öğretmenlerinin mezun oldukları lisans programını kısmen yeterli buldukları, hizmet öncesi beklentilerinin yüksek olduğu ama mesleğe başladıklarında hayal kırıklığı yaşadıkları, maddi anlamda mesleğin tatmin etmediği ama verilen bu cevabın nicel verilerde elde edilen cevapla çeliştiği görülmüştür. Devlet okullarında görevli müzik öğretmenlerinin iş doyum düzeylerinin meslekten maddi karşılık alındığı için yüksek olduğu, özel okullardaki müzik öğretmenlerinin ise materyal ve fiziki ortamdan ötürü iş doyumlarının yüksek olduğuna yönelik yanıtlar alınmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular ve bulgulara bağlı sonuçlar neticesinde; tutuma yönelik araştırmaların ve ölçeklerin öğretmen adaylarına yönelik hazırlandığı tespitinden yola çıkılarak görev başındaki öğretmenlerin tutum düzeylerini tespit edebilecek ölçeklerin hazırlanmasının ve araştırmaların yapılmasının faydalı olacağı düşünülmüştür. Müzik eğitimi alanına yönelik hizmet içi eğitim faaliyetlerinin müzik öğretmenlerinin iş doyumlarını ve mesleğe yönelik tutum düzeylerini yükselttiği görülmüş ve MEB'in özellikle alana yönelik hizmet içi eğitim faaliyetlerine ağırlık vermesi gerektiği önerilmiştir.

In this study; The levels of music teachers' job satisfaction and attitudes towards the profession and the students' attitudes towards music lessons were examined in the context of state-private school. In addition, by interviewing music teachers, it was tried to determine the problems experienced in the music education process in both public and private schools and how these problems affect the job satisfaction and attitude levels of music teachers. For research; "Minnesota Job Satisfaction Scale", "Music Teaching Profession Attitude Scale" and "Semi-Structured Interview Form for Music Teaching Profession" prepared by the researcher were applied to music teachers. The Music Lesson Attitude Scale, which was created by the researcher, was used for the students. In order to apply questionnaires and scales to music teachers, a total of 21 provinces at three different development levels from each geographical region were selected from the Turkish Republic Development Index (SEGE - 2017). In order to determine the attitudes of the students towards the music lesson, 7 provinces developed at the 2nd level were determined from the sample prepared according to SEGE - 2017. In order to obtain qualitative data, a study group was formed from 29 music teachers. A total of 819 music teachers from public and private schools and a total of 619 students from 8th grades were reached. While the t-test and One-Way ANOVA test were applied to the quantitative data obtained in the study, the Two-Way ANOVA test was applied in the comparison of public and private schools. Pearson Correlation Analysis was conducted to determine the relationship between job satisfaction and attitude and between student attitude and teacher job satisfaction and attitude. The themes were created and coded by making content analysis on the qualitative data obtained from the research. The coded data were grouped under sub-themes. According to the findings obtained from the research; It has been observed that the job satisfaction levels of music teachers working in public schools are significantly higher than the job satisfaction levels of music teachers working in private schools. Considering the attitude towards the profession; It has been determined that the dimension of professional development and interest differs in favor of the music teachers working in private schools, and the dimension of importance given to the profession in public schools. Although gender did not make a significant difference in job satisfaction and attitude, it was determined that the professional development and interest levels of female music teachers working in private schools were significantly higher. It was observed that the job satisfaction levels of the senior music teachers and the attitude levels of the young music teachers were significantly higher. It has been determined that music teachers participating in in-service training activities make a significant difference in their job satisfaction and attitude levels, and that especially music teachers working in private schools have high attitudes towards professional development activities. It was determined that the students' attitudes towards the music lesson did not differ according to the school type, but the attitude levels of the female students towards the music lesson were significantly higher. According to the findings obtained in the qualitative dimension; It was seen that the music teachers found the undergraduate program they graduated partially sufficient, their pre-service expectations were high but they were disappointed when they started the profession, the profession was not satisfied financially, but this answer contradicted the answer obtained in the quantitative data. Responses were received that the job satisfaction levels of the music teachers working in public schools are high because they receive financial compensation from the profession, while the job satisfaction of the music teachers in private schools is high due to the material and physical environment. As a result of the findings obtained from the research and the results related to the findings; It is thought that it would be beneficial to prepare scales and conduct research that can determine the attitude levels of teachers on the job, based on the determination that researches and scales about attitude are prepared for teacher candidates. It has been observed that in-service training activities in the field of music education increase the job satisfaction and attitude levels of music teachers, and it has been suggested that the Ministry of National Education should focus on in-service training activities especially in the field.