Üniter devlet sisteminde bölge yönetimi: Türkiye'de uygulanabilirliği üzerine bir inceleme

Abstract

Son yarım yüzyılda üniter devlet sisteminde yerinden yönetimler lehine etkili bir dönüşüm gerçekleştiği ve bu çerçevede katı merkeziyetçi klasik üniter devlet anlayışının yerini daha esnek yapılı üniter devlet sistemine devretmekte olduğu görülmektedir. Bu âdemi merkeziyetçi dönüşüm çerçevesinde Avrupa'da üniter devletlerde bölge yönetimi olgusunun giderek daha fazla uygulama alanı bulduğu, bu konuda gerek AK gerekse de AB'nin sahip olduğu çeşitli araçlarla bu politikaları desteklediği ve yön verdiği anlaşılmaktadır. Çalışmada bir yandan Avrupa'da başat role sahip olan, nüfus ve coğrafi büyüklük olarak ülkemize yakın bir görünüme sahip üniter devletlerdeki bölge yönetimi modelleri incelenerek mukayese oluşturulmaya çalışılmış; diğer yandan geçmişten günümüze yerinden yönetim sistemi, değişim önerileri, çabalar ve uygulamalar araştırılarak tarihsel süreç içerisindeki gelişim incelenmiştir. Bu çerçevede bölge yönetimlerinin yazında belirtilen sorun ve aksaklıkların giderilmesinde bir çözüm yöntemi olabilirliği ve bunun uygulanabilirlik düzeyi değerlendirilmiştir. Araştırmanın ilk bölümünde genel bilgiler verildikten sonra, ikinci bölümde, devlet kavramı ile ilgili tanımlamalar yapılmıştır. Üçüncü bölümde üniter devlet ve dönüşümü; dördüncü bölümde AB ve AK'nin bölge yaklaşımı ve üniter devletlerde bölge yönetimi uygulamaları irdelenmiştir. Beşinci bölümde Türkiye'de üniter devlet olgusu ile taşra ve yerinden yönetim yapımız tarihsel süreç içerisinde incelenmiştir. Altıncı bölümde Türkiye'de bölge uygulamaları, önerilen modeller, karşılaşılabilecek olumlu ve olumsuz sonuçlar çerçevesinde bölge yönetimlerinin uygulanabilirliği tartışılmıştır. Son olarak araştırmanın genel değerlendirmesi yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Üniter Devlet, Bölge, Bölgeselleşme, Bölge Yönetimi, Bölgesel Devlet, Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi, Türk İdare Sistemi.

It has been seen that in the last half-century, an effective transformation has taken place in favor of local-governments in the system of the unitary state and in this framework; It transfers the position of rigidly centralized classical unitary state to a more flexibly structured state system. It has been understood that in the framework of this decentralized conversion, there are increasingly more application areas of regional management in Europe and, in this context; both Council of Europe and the EU with its various means, supported and headed these policies. In this study, regional management models in the unitary states, which have a major role in Europe and similar appearance to our country in terms of population and geographical size, have been compared by detailed analysis, on the other hand; from past to present, decentralization system, conversion proposals, efforts and applications have been researched and their developments in historical process have been analyzed. There is general information in the first part of the research and in the second part, there are definitions related to the concept of government. In the third part, unitary state and its conversion and in the fourth part the EU's and the Council of Europe's approaches towards regions and regional management have been emphasized. In the fifth part, the concept of the state and decentralization throughout historical process has been analyzed. In the sixth part, feasibility of regional governments in terms of regional applications in Turkey proposed models, negative consequences which can be encountered have been discussed. In the final chapter general evaluation of the research has been made. Key Words: Unitary State, Region, Regionalization, Regional Administration, Regional State, European Union, Council of Europe, Turkish Administration System.