İş yükü fazlalığı algısının yaşam kalitesi üzerindeki etkisi: İş- aile çatışmasının aracı rolü

Abstract

Bu çalışmada, iş yükü fazlalığı algısı, yaşam kalitesi ve iş- aile çatışmasının birbirleriyle olan ilişkisinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu bağlamda çalışma iki bölümden meydana gelmiştir. İlk bölümün birinci kısmında, iş yükü fazlalığı kavramını irdelemek için, iş yükü ve fazla çalışma teorik açıdan incelenmiştir. İkinci kısmında, iş- aile çatışması ve ilişkili diğer kavramlar teorik olarak ele alınmıştır. Üçüncü kısmında, yaşam kalitesi kavramları ve teorileri irdelenmiştir. İkinci bölümde ise bu kavramların yapısal eşitlik modeline (YEM) göre değerlendirilmesine yer verilmiştir. Örneklem olarak Türkiye'de TRB-2 bölgesindeki (Van, Muş, Bitlis, Hakkâri) Sağlık Bakanlığı'na bağlı devlet hastanelerinde çalışanlar seçilmiştir. İş yükü fazlalığı algısı, yaşam kalitesi ve iş- aile çatışması kavramlarının farklı illerde kazandıkları anlam, birbirlerini etkileme ve farklı değişkenlere bağlı olarak gösterdikleri gelişim ve değişimi belirlemek için TRB-2 bölgesindeki çalışanlara bir anket uygulanmıştır. Anket, Imoisili (1985) tarafından geliştirilen ve Alam (2016) tarafından Türkçeye adapte edilen 5 ifadeden oluşan "İş Yükü Fazlalığı Ölçeği"; DSÖ tarafından geliştirilen, Fidaner ve diğerleri (1999) tarafından Türkçe geçerlilik çalışmaları yapılan 27 ifadeden oluşan "WHOQOL-BREF-TR"; Netemeyer ve diğerleri (1996) tarafından geliştirilen ve Apaydın (2004) tarafından Türkçeye adapte edilen 10 ifadeden oluşan "İş-Aile Çatışması" ölçeklerinden oluşmaktadır. Elde edilen veriler, yapısal eşitlik modeli ve karşılaştırmalı istatistiki analizlere tabi tutularak yorumlanmıştır. Yapılan YEM analizi sonucuna göre iş yükü fazlalığı algısının, yaşam kalitesini negatif yönde çok düşük düzeyde etkilediği, işten aileye çatışma ve aileden işe çatışmayı pozitif yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. İşten aileye ve aileden işe çatışmanın ise yaşam kalitesini negatif yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

In this study, it is aimed to reveal the relation between workload surplus perception, quality of life and work-family conflict. In this context, the study is divided into two parts. In the first part of the first chapter, the workload and overwork are examined from the theoretical point of view in order to investigate the concept of excess workload. In the second part, the work-family conflict and related concepts are theoretically addressed. In the third part, concepts and theories of quality of life are examined. In the second part, these concepts are evaluated according to the structural equality model (SEM). Employees from state hospitals affiliated to the Ministry of Health in the TRB-2 region (Van, Muş, Bitlis, Hakkâri) were selected as sample. A questionnaire was conducted to employees in the TRB-2 region to determine the concepts of workload surplus perception, quality of life and work-family conflict concepts in different illnesses, affecting each other and developing and changing depending on different variables. The questionnaire was composed of 5 expressions "Work Load Balance Scale" developed by Imoisili (1985) and adapted to Turkish by Alam (2016); "WHOQOL-BREF-TR" developed by WHO and composed of 27 expressions in Turkish validity studies conducted by Fidaner et al. (1999); It consists of 10 expressions "Business-Family Conflict" scales developed by Netemeyer et al. (1996) and adapted to Turkish by Apaydın (2004). The data obtained are interpreted by analyzing the structural equation model and comparative statistics. According to the result of SEM analysis, the surplus of workload perception has a negative impact on quality of life, impacts work-family conflict and family-work conflicts positively. Work-family and family-work have reached the result of negatively affecting quality of life.