Sanayi devrimi ile birlikte, kırsal kesimden kentlere doğru gelişen göç, yirminci yüzyılda gelişmiş ülkelerde uluslararası, kıtalararası ve denizaşırı olan dış göç dalgasına yol açmıştır. Az gelişmiş ülkelerde ise feodal ilişkilerin devam etmesi ve şehirleşme sürecinin tamamlanmaması sonucu iç göç yaşanmıştır. Bu tür ülkelerde çoğu zaman dış etmenlerden kaynaklı olarak yaşanan göç, çoğu kez olumsuz sonuçlar doğurabilmiştir. Ülkemizin doğu ve güneydoğu anadolu bölgeleri sanayinin gelişmediği, feodal ilişkilerin devam ettiği bir ülke olarak iç göç yaşayan ülkelerden biridir. Ülkenin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Diyarbakır bugün sanayinin gelişmediği bir kent olmasına rağmen, bölgede yaşanan güvenlik sorunundan dolayı sürekli kırsaldan kent merkezine istem dışı oluşan bir göçe maruz kalmaktadır. Bu durum toplumda çeşitli değişimlerin ve sarsıntıların yaşanmasına ve bu alanda çeşitli araştırmalar yapılmasına neden olmaktadır. Araştırma kapsamında Diyarbakır il merkezinde herhangi bir nedenden dolayı, genellikle iç göçe maruz kalmış ailelerin göçü yaşayan çocukları ile bu çocuklarla aynı sınıfı paylaşan göç etmemiş 9-11 yaşları arasındaki çocukların yapmış olduğu resimler kendilerini dışa vurma açısından incelenmiştir. Bu amaçla bölgede yaşanan sorunlar nedeniyle, gerçekleşen göç mağduru çocukların resimleri ile göçe maruz kalmayan çocukların resimleri arasında, resmi meydana getiren unsurların farklı olup olmadığı incelenmiştir. Bu inceleme için çocuklara yaptırılan serbest konulu kuru boya resimler, resmi oluşturan çizgi, renk, doku, kompozisyon, biçim, oran-orantı, perspektif, ifade vb. açısından alan uzmanlarına incelettirilmiştir. Uzmanların resimler hakkındaki görüşleri ve yorumları resimler arasındaki farklılığın belirlenmesinde temel olmuştur. Bir nüfus hareketi olarak göç hareketinin analizi, Türkiye'de gerçekleşen göçler ve bu göçlerin yarattığı sonuçlar üzerinde durulmuştur. Diyarbakır ilinin son yıllarda aldığı yoğun göçün bireyler üzerindeki etkilerine değinilmiştir. Çocukların farklı yerleşim yerlerine gelerek yaşadıkları durumlar üzerinde durulmuş, bu çocukların kendilerini resim yoluyla nasıl ifade edebilecekleri tartışılmıştır. Hedef alınan grubun hangi aşamalarda olduğunu anlamak için çocuk resimlerinin gelişim basamakları irdelenerek bir dışa vurum aracı olan resmin, dışavurumu açıklanmıştır. Ayrıca yaratıcı bireylerin yetiştirilmesi gerekli olduğundan, yaratıcılık kavramına da değinilmiştir. Yoğun göç alan bölgelerden olan Diyarbakır ilindeki göçe maruz kalan öğrencilerin yer aldığı üç okul seçilmiştir. Bu öğrencilerden göçe maruz kalmış 55 öğrenci ve göçe maruz kalmayan 55 öğrencinin yaptığı resimler, resim alanında dört öğretim üyesine gösterilerek resimler hakkında onların yorumları alınıp kayıt edilmiştir. Öğretim üyelerinin resimler hakkındaki yorumları analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda göçe maruz kalan çocukların yapmış oldukları resimlerin, çocukların resimsel gelişimi açısından yaşlarına göre geri oldukları ve çevrelerinde görüp etkilendikleri kültürel ve sosyal yaşantıları, olayları, anılarını ve duygularını yansıttıklarını ancak anlatımda yeterli düzeyde olmadıkları görülmüştür. Göçe maruz kalmayan çocukların da yapmış olduğu resimler sonucu sanatsal gelişim seviyelerinin altında olduklarını, çevrelerinde sıklıkla gördükleri nesnelerin resimlerini çizdiklerini ve bunları anlatmada yetersiz oldukları gözlenmiştir. Anahtar Kelime: Göç, göç etmiş çocuk, çocuk resimleri, dışavurum.
Following the industrial revolution, the increasing trend of migration from rural regions to urban settlements caused a surge of international, intercontinental, and overseas migration in developed countries during the 20th century. The less developed countries, however, witnessed an internal migration since the feudal relations persisted and they failed to complete their urbanization process. In such countries, the migration trend generally caused by the external factors has resulted in negative consequences. Turkey with a poor industrialization process and persistent feudal relations in the East and Southeast Anatolian regions is one of the countries experiencing internal migration. Though it is not an industrialized province, Diyarbakır, located in the Southeast Anatolian Region, is constantly exposed to an uncontrolled migration from the rural settlement towards the city center as a result of the security problems in the region. This causes various changes and depressions in the society, and gives way to various researches about the situation. In this research, the paintings by children aged 9-11 whose families had to migrate to Diyarbakır city center for any possible reasons generally exposing their children to the effects of internal migration and the paintings by their classmates were analyzed in terms of expressing themselves. For this analysis relevant art experts were asked to examine the colored pencil paintings of no certain theme by the children in terms of their line patters, color, texture, composition, form, proportion, perspective, expression etc. The views and comments by the experts about the paintings provided the basis for determining the difference between the paintings. For the analysis of migration movement as a population movement, previous migrations in Turkey and their consequences were handled. The impact of intensive migration to the province of Diyarbakır in recent past on individuals was also discussed. The experiences of children arriving at different settlements were dwelled upon discussing how these children can express themselves through painting. In order to understand at which stages the targeted group is, the developmental stages of child paintings were examined and the expressiveness of the painting as a means of expression was explained. Moreover, the term creativeness was also mentioned since there is a need to raise creative individuals. For selecting the participants of the study, three schools in Diyarbakır which were attended by students exposed to migration were chosen. Within these schools, 55 students exposed to migration and 55 of their classmates not exposed to migrating were selected to conduct this study in which their paintings were analyzed by four university lecturers who are experts of art. These experts? comments about the paintings were recorded and analyzed by researcher. The analysis revealed that the paintings by the children with a migration history are behind, considering their age, the standard painting developmental stage of children, and they illustrate the cultural and social experiences, events and feelings surrounding and affecting the children, but they are poor in expression. Similarly, the analysis of the paintings by children without any migration history revealed delayed artistic development, illustration of materials they frequently see around, and poor expression of these materials. Keywords: Migration, migrated children, paintings by children, expression.
