Türkiye`de bayan mülki idare amirliği uygulaması: 1991-2008 arasında görev yapan bayan kaymakamlar üzerinde bir araştırma

Abstract

Türk yönetim yapısı incelendiğinde; mülki idare amirliği mesleğinin ve yönetim birimi olarak mülki idarenin her dönemde önemli bir yer teşkil ettiğini görürüz. Gerek Osmanlı imparatorluğu döneminde gerekse şimdiki yönetim yapımızda yönetsel örgütlenme il (eyalet), ilçe( sancak) ve bucak şeklindedir. Osmanlı imparatorluğunun yönetim örgütlenmesinde taşra yönetiminde kâzalar (sancak) önemli bir yere sahiptir. Bu örgütlenme yapısı bazen sancak ağırlıklı bazen de eyalet ağırlıklı olmakla beraber temelde sancakların ön plana çıktığı söylenebilir. Osmanlı yönetim yapısında yönetsel örgütlerin başında vali, mutasarrıf ve kaymakam vardı. Cumhuriyetin ilanından sonra kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devletinde de il, ilçe ve bucak örgütlenmesi korunmuş ve il ve ilçe yönetimleri taşra yönetimi açısından esas alınmıştır. Sadece Osmanlı imparatorluğu yönetim yapısından farklı olarak yeni yönetin yapısında eyalet yönetiminin yerini il yönetimi almıştır. Osmanlı döneminde bu örgütlenmelerin başında bulunan vali, mutasarrıf ve kaymakam yeni yönetimde vali ve kaymakam olarak devam etmektedir. Yetki açısından konuya baktığımızda mülki idare amiri olarak adlandırılan vali ve kaymakamların yetkilerinin zaman içerisinde değişmekle birlikte temelde aynı olduğunu söyleyebiliriz. Kısaca söylemek gerekirse Osmanlı İmparatorluğu yönetim yapısı günümüzdeki Türk yönetim yapısının temelini oluşturmaktadır. Bu tarihsel süreç çerçevesinde konu irdelendiğinde bayanların mülki idare amirliğindeki geleneksel yapıda kendilerine yer edinmeleri oldukça zor olmuştur. Bunun çok değişik sebepleri vardır. Bu sebepler arasında tarihsel süreçte vali ve kaymakamların üstlendiği görevlerin de (adli, askeri, vd.) etkisi olduğunu söyleyebiliriz. Bu geleneksel yapıdan çıkılması ancak 1991 yılında ilk defa bayan kaymakam alımı ile gerçekleştirilebilmiştir. Bu son derece önemli bir o kadar da tarihi bir adımdır. Bu olumlu adım 18 yılda maalesef yeterince desteklenmemiş bayanların mülki idare amirliği mesleğindeki varlıkları sembolik olarak kalmıştır. Anahtar sözcükler: Türkiye, Yönetim, Yönetici, Mülki İdare Amiri, Bayan Mülki İdare Amiri, Kaymakam