Alevi-Bektaşi klasiklerinden Erkânnâme 1 adlı eserdeki alevilik-Bektaşilik terimlerinin incelenmesi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2019
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İnönü Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
İslam tarihinin ve sosyal bilimlerin özel bir çalışma alanı olan Alevilik, doğuş sürecinin ardından hem siyasi (Hz. Ali taraftarlığı anlamında Şiilik) hem de inanç kimliği açısından (özellikle Ehlibeyt sevgisi üzerinden) farklı etkilerle birçok coğrafyaya ulaşmıştır. Bu nedenle, hem mezhepler tarihi alanında hem de var ettiği tarihsel birikimle de diğer sosyal bilimlerin birçok disiplinine çalışma alanı olmuştur. Aleviliğin, belli bir nizam ve erkânca yaşatılıyor olması bu inancın sözlü ve yazılı hafızasının "kolektif bir bellekle" yaşatılıyor olmasıyla yakından ilişkilidir. Bu kolektif hafızanın ürünleri olan birçok eser kaleme alınmıştır. Alevilikte "Yol" olarak isimlendirilen inanç sisteminin/tarikat geleneğinin manevi işleyişi ve sorumluluklarına ilişkin erkân kitapları kaleme alınmıştır. Günümüzde yazın dünyasının değerlendirmesine sunulmuş birçok Erkânnâme örneği mevcuttur. Bu eserlerde mürşitlerle müritlerin karşılıklı sorumlulukları anlatılmaktadır. Erkân kitaplarında bu sorumlulukları ifade eden özel sözcükler yani terimler bulunmaktadır. İçerisindeki Alevilik-Bektaşilik terimlerinin tespitini yapacağımız eser, Erkânnâme 1'dir. Yapılan çalışma giriş, ana bölüm, sonuç ve kaynakçadan oluşmaktadır. Girişte Erkânnâme 1 ile ilgili bilgiler verilmiş, giriş kısmından sonra ise terim sözcüğünün açıklamasına ve terim yapma yollarına değinilmiştir. Sonrasında terimlerin sözlük anlamı ve Alevilik inancında taşıdıkları anlamlara ilişkin tasavvufi yönlerinin izahı yapılmış ve eserden de örneklendirmelere gidilmiştir. Eserin bağlamı ve sözlük manalarından hareketle terimlerin semantik ve fonetik incelenmesine yer verilmiştir. Sonuç bölümünde de genel bir değerlendirme yapılarak çalışma sonlandırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Alevilik, Erkânnâme, Ehlibeyt, Yol, terim.
ABSTRACT Alevism which is a special field of Islamic history and social sciences has been spread in many geographies in different aspects due its political (Shiism means to support Prophet Ali) and belief identity (especially because of the love to Ehlibeyt) since the birth process. For this reason, it has been an research study in history and some disciplines of social sciences with its historical accumulations. The fact that Alevism is kept alive regularly and dignitariesly is closely related to the fact that the verbal and written memory of this belief is saved alive in "a collective memory". Many works have been written as products of this collective memory. Dignitaries books have been written about the spiritual functions and responsibilities of the belief system/ sect tradition called "Path" in Alevism. There are currently a lot of samples of Erkânnâme submitted to be evaluated to the literary world. The mutual responsibilities of mentors and disciples are disscussed in this work. There are also important words, namely, terms explaning these responsibilities in erkân (method) books. One of them, which we will determine Alevism-Bektashism terms in is Erkânnâme 1. The work consists of introduction, main section, conclusion and references. In the introduction, there is some information about Erkânnâme 1, after that the explanation and creation ways of the term have been mentioned. Afterwards, lexical meanings of the terms and their sufistic aspects in Alevism have been explained and some examples from the work have been shown. There is also a semantic and phonetic analysis of the terms according to the context and lexical meanings of the work. The reseach has been completed after a general evaluation in the conclusion. Key words: Alevism, Erkanname, Ehlibeyt, Path, term.
ABSTRACT Alevism which is a special field of Islamic history and social sciences has been spread in many geographies in different aspects due its political (Shiism means to support Prophet Ali) and belief identity (especially because of the love to Ehlibeyt) since the birth process. For this reason, it has been an research study in history and some disciplines of social sciences with its historical accumulations. The fact that Alevism is kept alive regularly and dignitariesly is closely related to the fact that the verbal and written memory of this belief is saved alive in "a collective memory". Many works have been written as products of this collective memory. Dignitaries books have been written about the spiritual functions and responsibilities of the belief system/ sect tradition called "Path" in Alevism. There are currently a lot of samples of Erkânnâme submitted to be evaluated to the literary world. The mutual responsibilities of mentors and disciples are disscussed in this work. There are also important words, namely, terms explaning these responsibilities in erkân (method) books. One of them, which we will determine Alevism-Bektashism terms in is Erkânnâme 1. The work consists of introduction, main section, conclusion and references. In the introduction, there is some information about Erkânnâme 1, after that the explanation and creation ways of the term have been mentioned. Afterwards, lexical meanings of the terms and their sufistic aspects in Alevism have been explained and some examples from the work have been shown. There is also a semantic and phonetic analysis of the terms according to the context and lexical meanings of the work. The reseach has been completed after a general evaluation in the conclusion. Key words: Alevism, Erkanname, Ehlibeyt, Path, term.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Karabey, Esma (2020). Alevi-Bektaşi klasiklerinden Erkânnâme 1 adlı eserdeki alevilik-Bektaşilik terimlerinin incelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.1-184 ss.
