Tatar şairi Derdmend'in eserlerinde dil ve üslup incelemesi
Küçük Resim Yok
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İnönü Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Kazan Tatar edebiyatının Altın Çağı olarak bilinen XX. yüzyıl başı (1905-1917), Doğu edebiyatının zengin gelenekleriyle Batı edebiyatının öncü, felsefi ve estetik fikirlerinin bir araya geldiği dönemdir. Bu iki büyük medeniyetin sentezi dönemin ünlü sanatçılarından Derdmend (Zakir Remiyev)'in (1859-1921) şiirlerinde en güzel şekilde yansıma bulmuştur. Doğu ve Batı düşünürlerinin klasiklerine iyi seviyede hâkim olan şair, eserlerinin biçim ve muhtevasına önem verir; kısa ama derin anlamlı şiirleriyle ün kazanır. Dönemin diğer güçlü şairleri; Abdullah Tukay, Segıyt Remiyev, Mecit Gafuri ve Necip Dumavi'den farklı olarak Derdmend'in eserleri siyasî olaylardan, isyancı söylemlerden uzaktır. Dili sanatkârane bir üslupla kullanan şair, Batılı romantikler gibi sanata önem verir ve eserlerini "sanat için sanat" görüşüyle kaleme alır. Şiiri yücelten ve söz kullanımında seçici davranan Derdmend, her sözcüğün ahengine ve müzikalitesine özen gösterir. Dünya görüşüyle ilgili duygu ve düşüncelerini yansıtırken varoluşçuluk felsefesine ağırlık veren sanatçı, Tatar edebiyatının "hüzün şairi" olarak nitelendirilir. Mensup olduğu üst sınıftan ötürü Sovyet döneminde "burjuva şairi" olarak anıldığı için eserleri ancak 1960'lı yıllardan sonra gün yüzüne çıkabilmiştir. Şiirleri biçimsel olarak genellikle hece ölçüsü ve halk şiirinin dörtlük ya da serbest nazım biçimiyle yazılmış olsa da aruzun güzel örneklerini verdiği gazel nazım biçimi de görülür. Millet kaderi, aşk, doğa ve varoluşçuluk temalarının hâkim olduğu şiirlerinde dönemin edebî akımlarından en çok egzistansiyalizm ve sembolizm olmak üzere romantizm ve empresyonizmin yansımaları da dikkati çeker. Şiir dilinde son derece titiz davrandığı için eserleri söz sanatlarının güçlü örneklerini barındırmaktadır. Dilin imkânlarından yararlanarak deyimler, ünlemler, ikilemelerle yakaladığı aliterasyon, şiirlerinin ahengine musiki bir katkı sunmuştur. Eserlerinde hem eski Türkçenin hem Doğu edebiyatından Arapça ve Farsçanın hem de Oğuz Türkçesinin izleri görülmektedir. Öte yandan yaşadığı bölge Orenburg'un coğrafi konumu gereği diyalektal sözlere de rastlanır. Çalışmada Derdmend'in İse Ciller (Eser Yeller, 1980) kitabında yer alan şiir ve kısa hikâyeleri, tarafımızca Türkiye Türkçesine aktarılıp dil ve üslup açısından tahlil edilmiştir. Şairin şiir sanatı; ana konular, dil ve üslup bakımından incelenerek şiirlerindeki muhteva tüm çerçevesiyle çözülmeye çalışılmıştır. Çalışma sonunda yer alan Ekler kısmında tarafımızca Türkiye Türkçesine aktarılan eserlerinin tamamı transkripsiyonuyla birlikte sunulmuştur.
The early 20th century, known as the Golden Age of Kazan Tatar literature (1905-1917), was a time when the rich traditions of Eastern and Western literature merged. This period saw poets like Derdmend (Zakir Remiyev) (1859-1921) combining Eastern and Western ideas in their works. Unlike some other poets of the time, Derdmend's poems didn't focus on political events. He valued art for art's sake, like Western romantics, and his short but deep poems gained him fame. Derdmend carefully chose his words, focusing on their musicality. His works reflected existentialist philosophy, making him known as the "poet of melancholy" in Tatar literature. Despite being labeled a "bourgeois poet" in the Soviet era, his works only gained recognition in the 1960s. Although his poems mostly followed the syllabic meter and the folk poetry style of quatrains or free verse, he also showcased beautiful examples of the ghazal poetic form, influenced by Arabic and Persian prosody. His poetry delved into themes like destiny, love, nature, and existentialism, with traces of romanticism and symbolism. He paid great attention to language, using idioms, exclamations, and repetitions to add musicality to his poems. His works reflected influences from Old Turkish, Arabic, Persian, and Oghuz Turkish. Additionally, due to the regional dialect, his works also include dialectal words. In the study, poems and short stories from Derdmend's "İse Ciller" (Wind Blows, 1980) book have been translated into Turkish and analyzed in terms of language and style. The poet's art of poetry, including main themes, language, and style, has been examined, aiming to unravel the content of his works comprehensively. In the appendices section at the end of the study, all the works translated into Turkish by us are presented along with their transcriptions.
The early 20th century, known as the Golden Age of Kazan Tatar literature (1905-1917), was a time when the rich traditions of Eastern and Western literature merged. This period saw poets like Derdmend (Zakir Remiyev) (1859-1921) combining Eastern and Western ideas in their works. Unlike some other poets of the time, Derdmend's poems didn't focus on political events. He valued art for art's sake, like Western romantics, and his short but deep poems gained him fame. Derdmend carefully chose his words, focusing on their musicality. His works reflected existentialist philosophy, making him known as the "poet of melancholy" in Tatar literature. Despite being labeled a "bourgeois poet" in the Soviet era, his works only gained recognition in the 1960s. Although his poems mostly followed the syllabic meter and the folk poetry style of quatrains or free verse, he also showcased beautiful examples of the ghazal poetic form, influenced by Arabic and Persian prosody. His poetry delved into themes like destiny, love, nature, and existentialism, with traces of romanticism and symbolism. He paid great attention to language, using idioms, exclamations, and repetitions to add musicality to his poems. His works reflected influences from Old Turkish, Arabic, Persian, and Oghuz Turkish. Additionally, due to the regional dialect, his works also include dialectal words. In the study, poems and short stories from Derdmend's "İse Ciller" (Wind Blows, 1980) book have been translated into Turkish and analyzed in terms of language and style. The poet's art of poetry, including main themes, language, and style, has been examined, aiming to unravel the content of his works comprehensively. In the appendices section at the end of the study, all the works translated into Turkish by us are presented along with their transcriptions.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
