Orta enlem elektron yoğunluğu çukurunun iyonosferik kritik frekanslarındaki izinin incelenmesi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2013
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İnönü Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Güneş patlamaları sonucu meydana gelen Güneş rüzgârları, Yer'in manyetik alanını önemli derecede etkilemekte ve bu etkileşim, iyonosferdeki elektron yoğunluğunda büyük ve ani değişimlere sebep olabilmektedir. Özellikle jeomanyetik olarak aktif dönemlerde 30o-70o değişmeyen manyetik enlem bölgesindeki orta enlem elektron yoğunluğundaki değişim, iletişim ve navigasyon sistemleri üzerinde olumsuz etkiler meydana getirmektedir. Yaklaşık olarak 550 km yükseklikte, manyetik orta enlemlerde ortamdaki elektron yoğunluklarında gözlemlenen çukura ?Orta Enlem Elektron Yoğunluğu Çukuru (OEEYÇ)? denmektedir. 1960-1972 yılları arasında sayıları çok az olan alçak Yer yörüngesi uydularından özellikle, Ariel 3 ve Ariel 4 uydularının kesintisiz ve çok sayıdaki ortamın elektron yoğunluğu verileriyle yapılan morfolojik çalışmalar sonucunda OEEYÇ'nun nitel tanımlaması yapılmış ve nicel ölçütleri getirilmiştir. Bunu izleyen araştırmalarda ise kuramsal bir ?plasmapause? modeli ile iyonosferde yaklaşık 550 km'de gözlenen OEEYÇ'nun karşılaştırması yapılmış ve OEEYÇ'nun, ?magnetosferik plasmapause?un iyonosfersel izdüşümü olduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışmada ise, OEEYÇ'nun iyonosferik kritik frekanslardaki olası izi tespit edilmeye çalışılmıştır. Bunun için kuzey yarım kürede 30o-70o değişmeyen manyetik enlemler arasındaki iyonsondalardan alınan saatlik kritik frekans değerleri kullanılmıştır. İyonsondalardan alınan saatlik foF2 değerleri, istatistiksel yöntemler kullanılarak yerel zamana, mevsimlere, farklı p K guruplarına ve değişmeyen manyetik enleme göre v incelenmiştir. Veri çözümlemeleri manyetik olarak ?sakin? ve ?etkin? dönemler için yapılmıştır. Manyetik nitelik ?gezegensel 3h- p K ? indisleriyle tanımlanmıştır. Özetle, K £ 2+ p ise, ?sakin? dönem; K > 2+ p ise, ?etkin? dönem olarak tanımlanmıştır. Çukura benzer yapılar, K > 2+ p durumu için gece saatlerinin büyük bölümünde tespit edilirken, bu yapılar K £ 2+ p durumunda yalnızca bazı yerel zamanlar için gözlemlenmiştir. Buradan çukura benzer yapıların gündüz saatlerine kıyasla gece saatlerinde daha fazla meydana geldiği ayrıca artan p K değerinin gece saatlerinde gözlemlenen çukura benzer yapıların oluşumunu arttırıcı bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. K £ 2+ p durumunda çukura benzer yapılar, tüm mevsimlerin gece saatleri için tespit edilirken, bu dönemler arasında gece saatlerinde en fazla çukurun gözlemlendiği mevsim Mart, çukurun en az gözlemlendiği mevsim ise Aralık dönemi olduğu tespit edilmiştir. K > 2+ p durumunda ise, tüm mevsimlerin gece saatlerinde çukur tespit edilirken, bu dönemler arasında gece saatlerinde en fazla çukurun gözlemlendiği mevsimler Mart ve Aralık dönemleridir. Bu dönemde çukurun en az gözlemlendiği mevsim ise Haziran dönemidir. Özellikle K > 2+ p durumu için, Ariel 3 ve Ariel 4 uydularının yaklaşık 550 km'de ölçtüğü elektron yoğunluğu verileri ile foF2 verileri, farklı yerel zamanlar ve farklı mevsimler için benzer değişimler göstermektedir.
Solar winds caused by solar flares affect the Earth?s magnetic field significantly and this interaction can cause large and sudden changes in the electron density of the ionosphere. Especially during geomagnetic active periods, mid-latitude electron density changes between the 30 and 70 degree invariant magnetic latitude create a negative effect on communication and navigation systems. Approximately 550 km height, the ambient electron densities trough observed in magnetic mid-latitudes is called "mid-latitude electron density trough (MLEDT)?. Between the years of 1960-1972, in the number of low earth-orbit (LEO) satellites was little. As a result of morphological studies by especially Ariel 3 and Ariel 4 satellites continuous and a large number of electron density data have been made identification of qualitative of MLEDT and quantitative criteria have been developed. In subsequent studies, a theoretical ?plasmapause? model compared with about 550 km in the ionosphere has been observed MLEDT and MLEDT has been discovered as ionospheric trace of ?magnetosferic plasmapause?. In this study, a possible trace of MLEDT?s tried to determine from ionospheric critical frequencies. To do this, critical frequency values, were obtained from ionosondes of 30o-70o invariant magnetic latitudes of the northern hemisphere for every hour, were used. The hourly foF2 values from the ionosondes were analyzed according to the statistical method. These methods include a local time, seasons, different groups of p K and vii invariant magnetic latitude. Data analysis was made magnetically "quiet" and "disturb" periods. Magnetic quality is defined by ?planetary 3h- Kp ?. In brief, K £ 2+ p and K > 2+ p is described quite and disturb period, respectively. While trough-like structures are detected in large part hours of night for K > 2+ p these structures are observed only some local time for K £ 2+ p . This structure occurred in night hours more than day hours. Furthermore, increased value of p K was seen a stronger effect in which occurred trough-like structures in night hours. In case of magnetically quite, these structures has been seen for night hours of all season. Between these periods more trough were observed the in March despite that less trough was observed in December. In case of magnetically disturb, these structures has been seen all night. Between these periods most trough were observed during March and December periods, at least troughs were observed during June period. In particular for K > 2+ p state, Ariel 3 and Ariel 4 satellites is measured electron density data near the 550 km compared with, and foF2 data were shown the similar to variations in different local times and seasons.
Solar winds caused by solar flares affect the Earth?s magnetic field significantly and this interaction can cause large and sudden changes in the electron density of the ionosphere. Especially during geomagnetic active periods, mid-latitude electron density changes between the 30 and 70 degree invariant magnetic latitude create a negative effect on communication and navigation systems. Approximately 550 km height, the ambient electron densities trough observed in magnetic mid-latitudes is called "mid-latitude electron density trough (MLEDT)?. Between the years of 1960-1972, in the number of low earth-orbit (LEO) satellites was little. As a result of morphological studies by especially Ariel 3 and Ariel 4 satellites continuous and a large number of electron density data have been made identification of qualitative of MLEDT and quantitative criteria have been developed. In subsequent studies, a theoretical ?plasmapause? model compared with about 550 km in the ionosphere has been observed MLEDT and MLEDT has been discovered as ionospheric trace of ?magnetosferic plasmapause?. In this study, a possible trace of MLEDT?s tried to determine from ionospheric critical frequencies. To do this, critical frequency values, were obtained from ionosondes of 30o-70o invariant magnetic latitudes of the northern hemisphere for every hour, were used. The hourly foF2 values from the ionosondes were analyzed according to the statistical method. These methods include a local time, seasons, different groups of p K and vii invariant magnetic latitude. Data analysis was made magnetically "quiet" and "disturb" periods. Magnetic quality is defined by ?planetary 3h- Kp ?. In brief, K £ 2+ p and K > 2+ p is described quite and disturb period, respectively. While trough-like structures are detected in large part hours of night for K > 2+ p these structures are observed only some local time for K £ 2+ p . This structure occurred in night hours more than day hours. Furthermore, increased value of p K was seen a stronger effect in which occurred trough-like structures in night hours. In case of magnetically quite, these structures has been seen for night hours of all season. Between these periods more trough were observed the in March despite that less trough was observed in December. In case of magnetically disturb, these structures has been seen all night. Between these periods most trough were observed during March and December periods, at least troughs were observed during June period. In particular for K > 2+ p state, Ariel 3 and Ariel 4 satellites is measured electron density data near the 550 km compared with, and foF2 data were shown the similar to variations in different local times and seasons.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
İyonosfer, Manyetosfer, Elektron yoğunluğu çukuru, Kritik frekans, Ionosphere, Magnetosphere, Electron density trough, Critical frequency
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Kesmen, S. (2013). Orta enlem elektron yoğunluğu çukurunun iyonosferik kritik frekanslarındaki izinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. 1-85 ss.
