İkinci Dünya Savaşı'nın ardından başlayan küreselleşme hareketleri, 1970'li yılların başlarında Bretton Woods para sisteminin çökmesi ve Soğuk Savaş döneminin sona ermesi ile birlikte popülaritesini artırarak tüm Dünya'yı etkisi altına almıştır. Küreselleşme neticesinde sermaye hareketlerinin serbestleştirilmesi, kısa vadeli sermaye hareketlerini önünü açmıştır. Bu durum küresel sermaye hareketlerinin yapısında ve hacminde önemli değişiklikler meydana getirmiştir. Aynı zamanda gelişen bilgi ve iletişim teknolojileri sonucu giderek spekülatif bir hal alan sermaye, ülkeler arasında kolayca yer değiştirmeye başlamıştır. Ekonomileri yapısal olarak bu yeni konjonktüre hazır olamayan ülke ekonomileri spekülatif sermayenin anlık giriş çıkışlarından olumsuz yönde etkilenerek krizlere sürüklenmiştir. Nitekim 1994 Meksika, 1997 Asya, 1998 Rusya, 1999 Brezilya, 2001 Arjantin'de yaşanan ekonomik krizlerin baş aktörü kısa vadeli sermaye hareketleri olarak sahnedeki yerini almıştır. Bu tür sermaye hareketlerinin neden olduğu olumsuzlukların bertaraf edilmesi için literatürde sermaye kontrolleri olarak adlandırılan birtakım öneriler bulunmaktadır. Bu önerilerden biri de Nobel ödüllü Amerikalı İktisatçı James Tobin tarafından ortaya atılan ve literatürde "Tobin Vergisi" olarak bilinen vergidir. Bu vergi dünyadaki tüm spot döviz işlemleri üzerinden düşük oranlı bir vergi alınması prensibine dayanmaktadır. Diğer taraftan Türkiye'de 1980'li yıllarda başlayan iktisadi liberalleşme süreci, 1989 yılında alınan 32 Sayılı Kararın yürürlüğe girmesiyle sermaye hareketlerinin tamamen serbest hale getirilmesi ile tamamlanmıştır. Bu karar neticesinde, Türkiye'ye önemli miktarlarda kısa dönemli yabancı sermaye giriş çıkışları olmuştur. Türkiye'ye yönelik kısa vadeli sermaye hareketleri 1994 Nisan, 2000 Kasım ve 2001 Şubat krizlerinin yaşanmasında önemli bir rol oynamıştır. Bu çalışmada kısa vadeli sermaye hareketleri ile birlikte kısa vadeli sermaye hareketlerinin yavaşlatılması konusunda akla gelen ilk önerilerden biri olan Tobin vergisinin teorik çerçevesine ve bu verginin Türkiye'de uygulanabilirliğine yer verilmektedir. Anahtar Kelimeler: Kısa Vadeli Sermaye Hareketleri, Ekonomik Krizler, Sermaye Kontrolleri, Tobin Vergisi
The globalization movements that started after the Second World War, with the collapse of the Bretton Woods monetary system and the end of the Cold War period in the early 1970s. has influenced the entire World by increasing its popularity. The liberalization of capital movements as a result of globalization paved the way for short-term capital movements. It has brought about significant changes in the structure and volume of global capital movements. As a result of the information and communication technologies developed parallel to this situation, the capital, which has become increasingly speculative, has started to move easily among countries. The economies of the countries whose economies are not structurally ready for this new conjuncture have been adversely affected by the momentary inflows of speculative capital and led to crises. In fact, the main actor of the economic crises which was taking place on the stage in 1994 Mexico, 1997 Asia, 1998 Rusia, 1999 Brazilia, 2001 Argentina as short-term capital movements. In the literature, there has some suggestions called capital controls in order to eliminate the negative effects caused by such capital movements. One of these proposals is the tax introduced by Nobel laureate American Economist James Tobin, known as Tobin tax in the literature. This tax is based on the principle of obtaining a low rate tax on all spot foreign exchange transactions in the world. On the other hand with the economic liberalization process starting has started in the 1980s and Decree No. 32 of 1989 in Turkey, capital movements have become completely free. As a result of this decision, considerable amounts of short-term capital inflows and outflows had been to Turkey. Short-term capital flows to Turkey have played an important role in experiencing the crises in April 1994, November 2000 and February 2001. In this study it is covered that along with short term capital movements, the theorical framework of Tobin tax that is one of the first suggestions that comes to mind about slowing down the short term capital movements and applicability of this tax in Turkey. Key Words: Short Term Capital Movements, Financial Crisis , Capital Controls, Tobin Tax
