Bu çalışmanın temelini "Şeyhülislâm Yahyâ'nın Gazellerinde Terkip ve Deyimler Yoluyla Oluşturulan Somutlaştırmalar" konusu oluşturmaktadır. En az iki unsurun bir araya gelerek oluşturduğu terkip ve deyimlerde, soyut olan unsurların somut hale getirilmesi incelenmiştir. Şeyhülislâm Yahyâ Dîvânı içerisinde yer alan 450 gazel taranmış olup içlerinde yer alan terkip ve deyimler, somutlaştırma meydana getirme durumlarına göre ele alınmıştır. Somutlaştırmada amaç, soyut bir kavram veya durumu daha anlaşılır ve canlı bir şekilde anlatmaktır. Şeyhülislam Yahyâ gazellerinde ifadeye renk ve canlılık katmak için somutlaştırmalardan yararlanmıştır. Gazeller içerisinde yer alan somutlaştırma terkipleri, iki bölümde incelenmiştir. İlk bölümde somutlaştırma oluşturan terkiplerin anlam yönü üzerinde durulmuş olup duygu durumları sınıflandırılarak somutlaşma unsurları incelenmiştir. İkinci bölümde ise terkiplerin sanat yönü incelenmiştir. Terkiplerde somutlaştırma oluşturulurken teşbîh ve istiâre sanatlarından faydalanılmıştır. Gazeller içerisinde somutlaştırma oluşturan diğer unsur da deyimlerdir. Soyut olan durum ya da olayları somutlaştırmak için terkiplerle birlikte deyimlerden de faydalanılmıştır. Deyimlerin kalıplaşmış ifadeler olması ve deyimi oluşturan kelimelerden en az birinin gerçek anlamının dışında kullanılması soyut olan duygu durumlarını somutlaştırma imkânı sağlamıştır. Anahtar Kelimeler: Şeyhülislâm Yahyâ, Gazel, Somutlaştırma, Terkip, Deyim.
The basis of this work is 'The Subject Of Embodification Created Through İdioms And Compounds İn The Gazels Of Seyhülislam Yahya'. It is examined that making concretion from abstraction in the idioms and compounds which at least two elements are brought together. The 450 gazels, which is located in the Seyhulislam Yahya court, has been scanned and discussed according to the conditions of the composition and the embodification of the idioms contained within them. The purpose of embodifying is to describe an abstract concept or situation in a more understandable and vivid way. The embodification was utilized to add color and vitality to the expression in Seyhulislam Yahya's gazels. The compounds of Embodification in the Gazels are examined in 2 parts. In the first chapter, the meaning of the scales forming the embodiments is focused on the direction of the embodification of the emotion States by classification. In section 2, the art aspect of the compounds is examined. Incentives and metaphor arts were utilized when Embodification was created in the compositions. The other element that forms embodification within the Gazels is idioms. Idioms are also utilized in conjunction with the abstractions to embody the abstract state or events. It has allowed expressions to be stereotypes and to embody emotion states that are abstracted from the use of at least one of the words that make up the idiom. Keywords: Seyhulislam Yahya, Gazels, Concretion, Compound, Idiom
