Özet:
Türkiye'nin Cumhuriyet ile başlayan modernleşme atılımları, eğitim sistemini etkilemiş ve bu süreçte devletin kuruluş felsefesi ile eğitim sisteminin felsefi temelinin bütünleşmesi yönünden eğitimde olumlu gelişmelerin yaşanmasına neden olmuştur. Bu dönemde teokratik-monarşik bir ideolojiye göre düzenlenen eski ders programları yerini, pozitivist felsefe temelli, pragmatist bir tutumla ve en önemlisi de Cumhuriyet'in sahip olduğu ideolojiye göre hazırlanmış yeni ders programlarına bırakır; dinsel eğitimin yerini laik eğitim alır. Ancak, süreç içerisinde, eğitim felsefesinin etkin bir şekilde kullanılamayışı, birtakım sorunların yaratmış olduğu sonuçların kurumlaşmasına neden olmuş ve bu durum, eğitim sisteminde günümüzde bile geçerliliğini koruyan problemlere kaynaklık etmiştir. Cumhuriyet dönemi ilköğretim programlarının, program ögeleri açısından incelenerek, eğitim sistemimizin temel felsefesi kabul edilen faydacı ve ilerlemeci ekole uygunluğunun değerlendirilmesini esas alan bu araştırmada ilk olarak, çağdaş kültürün ve eğitimin felsefi temelleri incelenmiştir. Bulgular bölümünde Cumhuriyet dönemi ilköğretim programları program ögeleri açısından incelenerek faydacı ve ilerlemeci ekole uygun olup olmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca görüşme formu kullanılarak 2005 ilköğretim programına yönelik öğretmen görüşleri değerlendirilmiştir. Görüşme formu, Kars ili resmi ilköğretim okullarında çalışan ilköğretim öğretmenlerinden merkez, Sarıkamış ve Selim ilçelerinde farklı okullarda görev yapan 60 öğretmene uygulanmıştır. Literatür taraması ve görüşme formundan elde edilen verilerin analizinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Sonuçta Cumhuriyetten günümüze ilköğretim programlarının teoride faydacı ve ilerlemeci ekole uygun olarak oluşturulduğu ancak uygulamada temel alınan felsefeye uyum sağlanamadığı ortaya çıkmıştır.
